Page 8 - GEH1101-เอกสารประกอบการเรียนการสอน-unit1
P. 8
สุนทรียภาพกับชีวิต
ค าถามต่อคุณสมบัติดังกล่าวนั้น ท าให้เกิดกรอบแนวคิดการ
ตอบสนองรับรู้ด้วยสัมผัส (the concept of taste) ขึ้นเมื่อคริสต์ศตวรรษที่ 18 เพื่อแย้งแนวคิดของ
นักเหตุผลนิยมที่มีแนวคิดเกี่ยวกับความงาม ว่ามนุษย์ตัดสินความงามได้ด้วยหลักการทางเหตุผล
โดยกรอบแนวคิดการตอบสนองรับรู้ด้วยสัมผัสเกิดขึ้นมาจากกลุ่มนักปรัชญาชาวอังกฤษ ที่มีความ
เชื่อต่อแนวคิดประจักษ์นิยม (Empiricism) ซึ่งอธิบายว่าประสบการณ์ทางประสาทสัมผัสเท่านั้น
เป็นบ่อเกิดแห่งความรู้
แนวคิดการตอบสนองรับรู้ด้วยสัมผัสที่มาจากหลักการแนวคิด
ประจักษ์นิยม ได้อธิบายเกี่ยวกับความงามโดยการก าหนดหลักการที่เรียกว่าสมมติฐานการรับ
สัมผัสตรง (immediacy thesis) กล่าวคือการตัดสินความงามต้องกระท าโดยอาศัยประสบการณ์
[10]
หรือประสาทสัมผัสด้วยตนเองเท่านั้น หมายความว่าหลักการหรือทฤษฎีอื่นใดไม่อาจใช้เพื่อ
พิจารณาตัดสินความงามได้เลย ทั้งนี้เพราะมนุษย์มิอาจตัดสินว่าสิ่งใดมีความงามผ่านเหตุผล แต่
มนุษย์สามารถตัดสินว่าสิ่งใดมีความงามผ่านการตอบสนองรับรู้ด้วยสัมผัสอย่างอยู่นอกเหนือ
เจตจ านงแห่งตน
อย่างไรก็ตาม นักเหตุผลนิยมมิได้ล้มเลิกแนวคิดของตน แต่ยังยืนยัน
ว่าการรับรู้เรื่องความงามต้องกระท าผ่านเหตุผล เพราะหากอาศัยเพียงแค่การตอบสนองรับรู้ด้วย
สัมผัสย่อมก่อให้เกิดความแตกต่างอย่างมากขึ้น กล่าวคือนักเหตุผลนิยมอธิบายด้วยการ
ยกตัวอย่าง ว่าระหว่างการบอกว่าอาหารมีรสชาติเยี่ยมกับบอกว่าละครเรื่องนี้มีความยอดเยี่ยมล ้า
เลิศ คนเราย่อมเห็นว่ารสชาติของอาหารกับความงามของละครนั้น นับเป็นเรื่องที่ห่างไกลกันมาก
เมื่ออธิบายผ่านการตอบสนองรับรู้ด้วยสัมผัส แต่จากกรณีตัวอย่างดังกล่าว แนวคิดการตอบสนอง
รับรู้ด้วยสัมผัสอธิบายตอบกลับว่า การรับสัมผัสตรงต่อละครว่ามีความยอดเยี่ยมล ้าเลิศมีความ
สลับซับซ้อนโดยตัวมันเอง
เหตุผลของค าอธิบายดังกล่าวคือ เพราะว่ากรณีเช่นนั้นเป็นเรื่องที่เกี่ยว
โยงถึงกระบวนการทางพุทธิปัญญา (cognitive processes) ได้แก่ สัญชานหรือการที่จิตรับรู้โดย
ไม่ผ่านประสาทสัมผัส (perception) ความจ า (memory) การพินิจภายในอันหมายถึงการสังเกต
และการวิเคราะห์ตนเอง (introspection) และ วินิจฉัย (judgment) ฉะนั้น จากตัวอย่างดังกล่าว
เดวิด ฮูม (David Hume 1711 - 1776) ภาพที่ 1.3 นักปรัชญา นักประวัติศาสตร์ นักเศรษฐศาสตร์
นักเขียน ชาวสก็อตทิช ผู้สมาทานแนวคิดประจักษ์นิยมได้อธิบายว่า การตอบสนองรับรู้ด้วยสัมผัส
แตกต่างจากการรับสัมผัสผ่านประสาทสัมผัสภายนอก 5 ประการ (the 5 external senses)
8
