Page 15 - เครื่องดนตรีไทย
P. 15
ซออู้ เป็นซอสองสาย ตัวกะโหลกท าด้วยกะลามะพร้าว โดย
ตัดปาดกะลาออกเสียด้านหนึ่ง และใช้หนังลูกวัวขึงขึ้นหน้า
ซอ กว้างประมาณ 13 – 14 ซม เจาะกะโหลกให้ทะลุตรงกลาง
เพื่อใส่คันทวนที่ท าด้วยไม้จริง ผ่านกะโหลกลงไป ออกทะลุรู
ตอนล่าง ใกล้กะโหลก คันทวนซออู้นี้ ยาวประมาณ 79 ซม ใช้สาย
ซอสองสายผูกปลายทวนใต้กะโหลก แล้วพาดผ่านหน้าซอ ขึ้นไป
ผูกไว้กับ ลูกบิดสองอัน ลูกบิดซออู้นี้ยาวประมาณ 17 –18 ซม
โดยเจาะรูคันทวนด้านบน แล้วสอดลูกบิดให้ทะลุผ่านคันทวน
ออกมา และใช้เชือกผูกรั้งกับทวนตรงกลางเป็นรัดอก เพื่อให้สาย
ซอตึง และส าหรับเป็นที่กดสายใต้รัดอกเวลาสี ส่วนคันสีของซออู้
นั้นท าด้วย ไม้จริงยาวประมาณ 70 ซม ใช้ขนหางม้าประมาณ 160
– 200 เส้น ตรงหน้าซอใช้ผ้าม้วนกลมๆ เพื่อท าหน้าที่เป็นหมอน
หนุน สายให้พ้นหน้าซอ ด้านหลังของกะโหลกซอ แกะสลักเป็น
รูปลวดลายสวยงาม และเป็นช่องทางให้เสียงออกด้านนี้ด้วย
ซออู้มีรูปร่างคล้ายๆกับซอของจีนที่เรียกว่า ฮู – ฮู้ ( Hu-hu )
เหตุที่เรียกว่าซออู้ก็เพราะ เรียกตามเสียงที่ได้ยินนั่นเองซอด้วง
และซออู้ ได้เข้ามามีบทบาทในวงดนตรีเครื่องสายตั้งแต่ปลาย
รัชกาลที่ 4 นี่เอง โดยได้ดัดแปลงมาจาก วงกลองแขกเครื่องใหญ่
ซึ่งมีเครื่องดนตรีที่ท าล าน าประกอบด้วย ซอด้วง ซออู้ จะเข้ ปละ
ปี่อ้อ ต่อมาได้เอากลองแขก ปี่อ้อ อก และเอา ทับกับร ามะนา และ
ขลุ่ยเข้ามาแทน เรียกวงดนตรีชนิดนี้ว่า วงมโหรีเครื่องสาย มีคน
เล่นทั้งหมด 6 คน รวมทั้ง ฉิ่งด้วย
ซออู้ เป็นซอที่มีเสียงทุ้มกังวาน ลักษณะโดยทั่วไปคล้ายซอด้วง มี
ส่วนประกอบ ดังนี้
1. กะโหลก ท าด้วยกะลามะพร้าว ตัดส่วนที่กว้างใกล้กับขั้ว ให้พู
ทั้งสามอยู่ด้านบน ใช้หนังลูกวัวหรือหนังแพะ ขึงเป็นหน้าตรงที่
ตัด
2. คันซอ ท าด้วยไม้หรืองาช้างกลึง แบ่งเป็นสองส่วน คือ ทวนบน
นับตั้งแต่ลูกบิด ไปถึงปลายคัน ทวนล่างนับตั้งแต่ลูกบิดลงมาที่ตัว
คันมีลวดหรือลูกแก้วคั่นเป็นระยะ ปลายทวนล่างสอดทะลุ
กะโหลกลงไป เพื่อคล้องสายซอทั้งสองเส้น
3. ลูกบิด มีสองลูก เสียบอยู่ที่ทวนบน ใช้ขึงสายซอ ซึ่งท าให้ด้วย
ไหมฟั่นเป็นเกลียว หรือท าด้วยเอ็นผูกคล้องปลายทวนล่างสุด ลูก
บนส าหรับสายทุ้ม ลูกล่างส าหรับสายเอก
4. รัดอก เป็นบ่วงเชือกใช้ลูกล่างส าหรับสายเอกรั้งสายซอ เพื่อให้
ได้คู่เสียงสายเปล่าชัดเจน
5. หมอน เป็นวัสดุที่วางหมุนระหว่างหน้าซอกับสายซอเพื่อให้ได้
เสียงกับวาน บางทีเรียกว่า หย่อง
6. คันชัก ท าด้วยไม้เนื้อแข็ง กลึงให้ได้รูป ขึงเส้นหางม้า ประมาณ
250 เส้น เส้นหางม้านี้จะสอดเข้าระหว่าง สายเอกกับสายทุ้ม
การเทียบเสียง สายเอกมีระดับเสียงตรงกับสายทุ้มของซอด้วง สาย
ทุ้มมีเสียงต ่ากว่าสายเอก 5 เสียง
11
