Page 19 - เครื่องดนตรีไทย
P. 19
ระนาดเอกเหล็ก
ระนาดทอง หรือระนาดเหล็ก เป็นเครื่องโลหะ ควรจะน าไปกล่าวในหมวดโลหะ แต่เพราะเป็น
เครื่องตีที่ประดิษฐ์สร้างขึ้นโดยเลียนแบบเครื่องไม้และใช้ในลักษณะเดียวกัน จึงน ามากล่าวรวมไว้
เสียในหมวดเดียวกัน ระนาดทอง หรือระนาดเอกเหล็กนี้ มีต านานว่า คณาจารย์ทางดุริยางค์ศิลปะคิด
ประดิษฐ์ขึ้นในรัชกาลที่ ๔ กรุงรัตนโกสินทร์ลูกระนาดแต่เดิมท าด้วยทองเหลืองจึงเรียกกันมาว่า
ระนาดทอง ต่อมามีผู้ท าลูกระนาดด้วยเหล็กก็มี แต่ท าตามแนวระนาดเอก จึงเรียกว่า ระนาดเอกเหล็ก
ทั้งระนาดทองและระนาดเหล็ก ใช้วางเรียงบนรางไม้มีผ้าพันไม้ หรือใช้ไม้ระก าวางพาดไปตามขอบ
รางส าหรับรองหัวท้ายลูกระนาดแทนร้อยเชือกผูกแขวนอย่างลูกระนาดที่ท าด้วยไม้ คงจะเนื่องจากมี
น ้าหนักมาก เกรงว่าถ้าร้อยเชือกแขวน ก าลังโขน๒ ข้างจะทานน ้าหนักไม่อยู่ แต่เดิมท าด้วย
ทองเหลือง จึงเรียกกันมาว่า ระนาดทอง ต่อมามีผู้ท าลูกระนาดด้วยเหล็กก็มี แต่ท าตามแนวระนาด
เอก จึงเรียกว่า ระนาดเอกเหล็ก ทั้งระนาดทองและระนาดเหล็ก ใช้วางเรียงบนไม้มีผ้าพันไม้ หรือใช้
ไม้ระก าวางพาดไปตามขอบรางส าหรับรองหัวท้ายลูกระนาดแทนร้อยเชือกผูกแขวนอย่างลูกระนาด
ที่ท าด้วยไม้ คงจะเนื่องจากมีน ้าหนักมาก เกรงว่าถ้าร้อยเชือกแขวน ก าลังโขน ๒ ข้างจะทานน ้าหนัก
ไม่อยู่ ระนาด ๒ ชนิดนี้ ทั้งที่ท าลูกด้วยทองเหลืองและเหล็ก มีจ านวน ๒๐ หรือ ๒๑ ลูก ลูกต้นยาว
ประมาณ ๒๓.๕ ซม. ลูกยอดยาวประมาณ ๑๙ ซม. และกว้างประมาณ ๔ ซม. ลูกต้นๆขูดโลหะ
ตอนกลางด้านล่างจนบาง เพื่อให้ได้ระดับเสียงที่ต้องการ แต่ลูกใกล้ๆลูกยอด ตลอดจน ลูกยอดคง
โลหะไว้จนหนากว่า ๑ ซม. รางไม้ที่ใช้วางลูกระนาดนั้น ท าเป็นรูปหีบสี่เหลี่ยมแต่ยาวประมาณ ๑
เมตร ปากรางแคบกว่าส่วนยาวของลูกระนาด คือกว้างประมาณ ๑๘ ซม. เบื้องล่างของรางท าเท้ารอง
๔ เท้าติดลูกล้อเพื่อสะดวกในการเคลื่อนย้าย
15
