Page 26 - สังคม เศรษฐกิจ การเมืองไทย

๑๗

Êѧ¤Áä·ÂÊÁÑÂãËÁ‹
ความเจริญทางดานการคา การเห็นคุณคาของการศึกษาหาความรู และความสนใจรับ

วิทยาการจากตะวันตกของชนชั้นนําและสามัญชนในกรุงเทพฯ และตามหัวเมืองใหญ ๆ ที่เปนศูนยกลาง
การคา มีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงสังคมไทย ไดมีการพัฒนาดานสังคมและประเพณี เพื่อความทันสมัย
การปฏิรูปการบริหารราชการแผนดิน และปฏิรูปสังคมในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา

เจาอยูหัว ดวยการเลิกระบบไพรและการยกเลิกระบบทาส การเลิกระบบไพร ไพรมีความสําคัญ
ทางสังคม เศรษฐกิจและการเมืองการปกครองของไทยดังที่ไดกลาวมาแลวขางตน พระบาทสมเด็จ
พระจุลจอมเกลาเจาอยูหัวทรงดําเนินการอยางคอยเปนคอยไป ดวยการดึงการควบคุมกําลังจากขุนนาง

เจานายมาสูพระมหากษัตริยโดยใหมีการจัดทําสํามะโนครัวแทนการสักขอมือ พระราชบัญญัติเปลี่ยน
วิธีเก็บเงินคาราชการ ร.ศ.๑๑๖ (พ.ศ. ๒๔๔๑) ซึ่งลดเงินคาราชการที่เก็บจากไพรจากปละ ๑๘ บาท
ใหเปนปละ ๖ บาท และเปลี่ยนการควบคุมไพรจากมูลนายมาใหทองที่ที่ไพรอาศัยอยูเปนผูดูแลแทน

พระราชบัญญัติเกณฑจาง ร.ศ.๑๑๙ (พ.ศ. ๒๔๔๔) เปนการทําลายลักษณะของระบบไพร คือ ใหเลิก
การเกณฑแรงงาน ไพรเปนอิสระในการประกอบอาชีพ และเลือกที่อยูอาศัยซึ่งนับวาเปนการคลี่คลายวิธี
การเกณฑแรงงานตามระบบไพร และสอดคลองกับระบบเศรษฐกิจแบบเงินตราซึ่งกําลังขยายเขามาใน

ประเทศไทย และพระราชบัญญัติเก็บคาราชการ ร.ศ.๑๒๐ (พ.ศ. ๒๔๔๕) กําหนดใหชายฉกรรจทุกคน
ตองเสียเงินคาราชการคนละ ๖ บาท เปนอยางสูงทั่วราชอาณาจักร นับวาเปนการทําลายระบบมูลนาย

ใน พ.ศ. ๒๔๔๘ ไดมีการประกาศใชพระราชบัญญัติเกณฑทหาร ร.ศ.๑๒๔ โดยกําหนด
ใหชายฉกรรจที่ไดรับเลือกและมีอายุ ๑๘-๒๐ ป เปนทหารประจําการอยู ๒ ป แลวปลดเปนกองหนุน
มีภาระหนาที่ฝกซอมทุกปเปนเวลา ๑๕ ป แลวปลดพนจากการเสียเงินคาราชการตลอดชีวิต สวนผูที่
ไมไดรับการคัดเลือกตองเสียเงินคาราชการตามอัตราที่กําหนดของทองถิ่นตน พระราชบัญญัติฉบับนี้

ไดทยอยประกาศใชที่มณฑลจนครบทั่วราชอาณาจักรในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว
ซึ่งเปนการยุติพันธะสังคมตามระบบไพรในสังคมไทยโดยปริยาย และเปนการนําประเทศไทยเขาสู

สมัยใหม สามัญชนซึ่งเคยอยูในฐานะไพรและทาสหันไปประกอบอาชีพชาวนา ชาวไร กรรมการ ชางฝมือ
ลูกจาง เสมียน เปนตน
การเลิกระบบทาสไดรับอิทธิพลวัฒนธรรมตะวันตกเรื่องสิทธิเสรีภาพของมนุษย พระบาท
สมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัวทรงทําเปนขั้นตอนอยางละมุนละมอม ตั้งแตทรงออกพระราชบัญญัติ

พิกัดเกษียณอายุลูกทาสลูกไท พ.ศ. ๒๔๑๗ กําหนดใหลูกทาสที่เกิดใน พ.ศ. ๒๔๑๑ ซึ่งเปนปที่พระองค
ขึ้นครองราชย เกษียณอายุเปนไท เมื่ออายุ ๒๑ ป หามขายตัวเปนทาสอีก ทรงปลูกฝงคานิยมในการ

บริจาคเงินไถทาสใหเปนอิสระ ขยายการศึกษาและอาชีพโดยตั้งโรงเรียนใหลูกทาสที่ยังไมบรรลุนิติภาวะ
สมัครใจเขาเรียน และจะปลอยใหเปนไท ประกาศพระราชบัญญัติเลิกทาสในมณฑลพายัพ พ.ศ. ๒๔๔๓
พระราชบัญญัติเลิกทาสในมณฑลบูรพา พ.ศ. ๒๔๔๗ และในวันที่ ๑ เมษายน พ.ศ.๒๔๔๘ ไดประกาศ
พระราชบัญญัติเลิกทาสทั่วราชอาณาจักร พวกที่ซื้อขายทาสจะถูกลงโทษตามประมวลกฎหมายลักษณะ

อาญา พ.ศ. ๒๔๕๑ การเลิกทาสและไพร อาจกลาวไดวาเปนการปลดปลอยใหพนจากพันธะทางสังคม
ในรูปแบบศักดินา เพื่อเปนการพัฒนารองรับการปรับปรุงบานเมืองใหทันสมัยแบบตะวันตก