Page 24 - สังคม เศรษฐกิจ การเมืองไทย

๑๕

การเลื่อนชั้นทางสังคมจึงเลื่อนจากสามัญชน ในสกุลขุนนางซึ่งสนับสนุนพระองคในการปราบดาภิเษก
และสถาปนาราชวงศใหมขึ้นเปนชนชั้นเจา การแตงตั้งเจาใหทรงกรมขึ้นอยูกับความเปนเครือญาติ

ใกลชิดกับพระมหากษัตริย และมีความสามารถชวยเหลือในการบริหารบานเมือง อํานาจของเจานายแตละ
พระองคไมเทาเทียมกัน ทั้งนี้ขึ้นอยูกับตําแหนงทางราชการกําลังไพรในสังกัด และตามพระราชอัธยาศัย

ของพระมหากษัตริย อนึ่งสมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตนมีการเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับขอบเขตอํานาจ
เจานายในเรื่องไพรสมในสังกัด ซึ่งเปนปญหาในสมัยกรุงศรีอยุธยา เพราะเจาทรงมีอํานาจและเปน

ผูคุกคามที่สําคัญของพระมหากษัตริย กลาวคือมีการสงขาราชการชั้นสูงจากเมืองหลวงไปทําการสัก
ไพรทั่วราชอาณาจักรทุกตนรัชกาลใหม โดยสักชื่อมูลนายและชื่อเมืองที่สังกัดที่ขอมือไพรเปนมาตรการ

จํากัดกําลังเจานายอีกประการหนึ่ง คือ ไพรสมจะโอนเปนไพรหลวงเมื่อเจานายหรือขุนนางผูใหญ
ถึงแกอนิจกรรม เจานายมีสิทธิพิเศษตามกฎหมาย คือ จะพิจารณาคดีเจานายในศาลกรมวังเทานั้น

และจะนําเจานายไปขายเปนทาสมิได
พระมหาอุปราชเปนเจาวังหนาตําแหนงกรมพระราชวังบวรสถานมงคล และมักจะสถาปนา

พระอนุชาใหดํารงตําแหนง นอกจากนั้นยังมีอัครเสนาบดี และเสนาบดีจตุสดมภ คือ กรมเวียง กรมวัง

กรมคลัง กรมนา ตําแหนงเหลานี้ถาเกิดเหตุสงครามก็ตองไปเปนแมทัพ
ไพรในสมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตน ไดรับการผอนปรนเรื่องการเกณฑแรงงานจากปละ
๖ เดือน (เขาเดือนออกเดือน) ในสมัยกรุงศรีอยุธยา เหลือปละ ๔ เดือน (เขาเดือนออก ๒ เดือน)

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช (กฎหมายตราสามดวง. ๒๕๐๖ : ๒๐๕-๒๐๗)

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย ลดเหลือปละ ๓ เดือน (เขาเดือนออก ๓ เดือน) อัตรา
การเกณฑแรงงาน ปละ ๓ เดือนนี้ใชไปจนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัวกอนการ

ประกาศใชพระราชบัญญัติการเกณฑทหาร อยางไรก็ดีระบบไพรทําใหขัดขวางความชํานาญในการทํา
อาชีพของคนไทย จึงทําใหชาวตางชาติโดยเฉพาะชาวจีนเขาควบคุมกิจการดานเศรษฐกิจเกือบทั้งหมด

ทาสในสมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตน ยังคงมีสภาพเชนเดียวกับทาสสมัยกรุงศรีอยุธยา
ทาสในสมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตน มักจะเปนทาสสินไถ ซึ่งสามารถไถตัวใหพนจากการเปนทาสได

ทาสเชลยไมมีคาตัวตองเปนเชลยไปตลอดชีวิตจนกระทั่ง พ.ศ. ๒๓๔๘ จึงมีกฎหมายระบุใหทาสเชลย
มีคาตัว และไถตัวเองได สวนทาสในเรือนเบี้ยหรือลูกทาสตองเปนทาสตลอดชีวิต ไมมีสิทธิไถตัว

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัวทรงออกพระราชบัญญัติ เกษียณอายุลูกทาสลูกไท
พ.ศ. ๒๔๑๗ ประกาศใหลูกทาสที่เกิดตั้งแตปที่พระองคขึ้นครองราชย (พ.ศ. ๒๔๑๑) เปนอิสระ

เมื่อมีอายุบรรลุนิติภาวะ และขายตัวเปนทาสอีกไมได
ชาวตางชาติ ชาวจีนเปนผูมีบทบาทและความสําคัญตอสังคมไทยดานเศรษฐกิจมาตั้งแต

สมัยอาณาจักรอยุธยา ชาวจีนอพยพเขามาอยูในดินแดนไทยมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะสมัยกรุง
รัตนโกสินทรตอนตน ซึ่งอาจแบงออกเปน ๒ ประเภท คือ ประเภทแรก เปนพวกที่มีความสัมพันธ

ใกลชิดกับชนชั้นสูงในสังคมไทย และมีการอุปถัมภซึ่งกันและกัน เพื่อเปนหนทางในการเลื่อนฐานะ