Page 11 - SPaceP สถานีบาลี
P. 11
10 SpaceP สถานีบาลี
คำาว่า เตน หิ เป็นนิบาตลงในอรรถ เชื้อเชิญ, เชิญชวน ความว่า สหาย
ชีวกไปเถอะ
เห็นได้ว่า ท่านใช้ อิติ วุตฺตำ โหติ เพื่อแสดงความหมายที่รู้ได้โดยอ้อม โดย
สรุปความว่า ไปเถอะ เพราะคำาว่า เตน หิ กล่าวอรรถว่า เชิญชวน จึงได้ความหมายว่า
สหายชีวก เธอไปเถอะ
ปจฺเจกา อิตฺถิโยติ ปาฏิเยกฺกา อิตฺถิโย เอเกกิสฺสา หตฺถินิยา เอเกกำ
อิตฺถินฺติ วุตฺตำ โหติ. 4
คำาว่า ปจฺเจกา อิตฺถิโย ความว่า สตรีคนหนึ่งๆ คือ สตรีแต่ละนางต่อช้าง
พังแต่ละเชือก
เห็นได้ว่า ท่านได้อธิบายคำาว่า ปจฺเจกา อิตฺถิโย = สตรีนางหนึ่งๆ แล้วได้
แสดงอรรถที่ได้อธิบายดังกล่าวอันเป็นผลพลอยได้โดยสรุปความว่า หมายถึง ให้สตรี
แต่ละนางขึ้นประจำาช้างพังแต่ละเชือกโดยใช้ อิติ วุตฺตำ โหติ
อาคเมนฺตูติ มุหุตฺตำ ปฏิมาเนนฺตุ มา คจฺฉนฺตูติ วุตฺตำ โหติ. 5
คำาว่า อาคเมนฺตุ ความว่า จงรอสักครู่ คือ จงอย่า(พึ่ง)ไป
ท่านอธิบายคำาว่า อาคเมนฺตุ = จงรอสักครู่ แล้วแสดงความหมายโดยสรุป
ก็คือ อย่าพึ่งไป โดยใช้ อิติ วุตฺตำ โหติ
สพฺพานิ ตานีติ ลิงฺควิปลฺลาเสน วทติ สพฺเพ เตติ วุตฺตำ โหติ. 6
ท่านกล่าวคำาว่า สพฺพานิ ตานิ โดยเปลี่ยนจากปุงลิงค์เป็นนปุงสกลิงค์
ความว่า สพฺเพ เต ทางทั้งปวงเหล่านั้น
ท่านกล่าวว่า สพฺพานิ ตานิ เป็นคำาที่เปลี่ยนจากปุงลิงค์เป็นนปุงสกลิงค์
ดังนั้น ความหมายที่แท้จริง ก็คือ ทางทั้งปวงเหล่านั้น (สพฺเพ เต มคฺคา)
ตัวอย่างที่แสดงมาทั้งหมดท่านแสดงอธิบายอรรถของบทที่อ้อมค้อม ซ่อน
เร้น เข้าใจยาก โดยสรุปความว่า ความหมายที่กล่าวมายาวๆ หรือที่เป็นนัยๆ หมายถึง
4 ที.อ. (บาลี) ๑/๑๕๙/๑๓๕.
5 ที.อ. (บาลี) ๑/๓๐๑-๒/๒๕๒.
6 ที.อ. (บาลี) ๑/๕๒๔/๓๓๓.
คัมภีรญาณ
