Page 15 - SPaceP สถานีบาลี

14 SpaceP สถานีบาลี

คำาว่า วิมุตฺตา อธิบาย อติขีณาว่า แปลว่า หลุดออก หรือยิงออกไป

คำาว่า จาปา ขยายคำาว่า จาปโต ว่า โต ปัจจัยใน จาปโต ลงในอรรถปัญจมี
14
วิภัตติ แปลว่า จาก ไม่ใช่ลงในอรรถสัตตมีวิภัตติ แปลว่า ใน เพราะ โต ปัจจัยกล่าว
อรรถ ปัญจมีวิภัตติ ตติยาวิภัตติ และสัตตมีวิภัตติ
15

๔. อิทำ วุตฺตำ โหติ

อธิบายใจความ 16

ในอรรถกถาและฎีกา พระอรรถกถาจารย์และพระฎีกาจารย์ประสงค์จะ

อธิบายใจความรวมของบทหลาย ๆ บทที่ท่านได้อธิบายความหมายของแต่ละบทมา
แล้ว แต่ใจความยังไม่ได้อธิบาย อาจทำาให้ผู้ศึกษาเข้าใจยากหรือจับใจความไม่ได้ ท่าน
จึงได้เมตตาอธิบายใจความ[ปิณฺฑตฺถ = ใจความสำาคัญ]ไว้ เพื่อให้เข้าใจง่าย จับใจความ

สำาคัญได้ โดยใช้ อิทำ วุตฺตำ โหติ การอธิบายนี้เป็นวิธีอธิบายใจความของท่านด้วยความ
เมตตา กรุณา อยากให้ผู้ฟังหรือผู้อ่านได้เข้าใจพระธรรมอย่างถูกต้องชัดเจน ท่านจึงได้

อธิบายไว้ ดังนั้นจึงควรศึกษาวิธีอธิบายและการใช้ศัพท์อธิบายของท่านให้ดี
อจริตฺวา พฺรหฺมจริยำ อลทฺธา โยพฺพเน ธนำ

ชิณฺณโกญฺจาว ฌายนฺติ ขีณมจฺเฉว ปลฺลเล.
ตตฺถ อจริตฺวาติ พฺรหฺมจริยวาสำ อวสิตฺวา. โยพฺพเนติ อนุปฺปนฺเน วา โภเค

อุปฺปาเทตุ อุปฺปนฺเน วา โภเค รกฺขิตุำ สมตฺถกาเล ธนมฺปิ อลภิตฺวา. ขีณมจฺเฉติ เต
เอวรูปา พาลา อุทกสฺส อภาวา ขีณมจฺเฉ ปลฺลเล ปริกฺขีณปตฺตา ชิณฺณโกญฺจา วิย
อวฌายนฺติ. 17

14 ปทรูป. (บาลี) ๑/๒๖๐/๑๔๘.
15 ปทรูป. (บาลี) ๑/๒๖๕/๑๕๐.
16 พระอาทิจจรังสีมหาเถระ, คัมภีรัตถนิยามวิสสัชชนา, เล่มที่ ๓, พิมพ์ครั้งที่ ๒,
(ย่างกุ้ง: โรงพิมพ์ชัมพูมิตสเวปิฏกัต, ๒๔๗๙), หน้า ๔๔.
17 ขุ.ธ.อ. (บาลี) ๑/๑๕๕/๙๙.
คัมภีรญาณ