Page 20 - SPaceP สถานีบาลี
P. 20
SpaceP สถานีบาลี 19
28
“จกฺขุนา”ติ ปเนตฺถ เตน ทฺวาเรน กรณภูเตนาติ อธิปฺปาโย.
ก็ในคำาว่า จกฺขุนา (เห็นรูปด้วยจักษุ)นี้ คำาว่า (เห็นรูป) ด้วยจักขุทวารนั้น
อันเป็นกรณะ(เป็นเหตุ) เป็นความประสงค์(ของพระฎีกาจารย์นั้น)
คำาว่า จกฺขุนา นี้เป็นเหตุพิเศษที่ทำาให้มองเห็นรูปได้ ดังนั้นในกรณีที่
แสดงเหตุพิเศษเช่นนี้ให้สัมพันธ์ อธิปฺปาโย เข้ากับบุคคล แปลว่า ความประสงค์ของ
พระฎีกาจารย์
๒. เพราะความประสงค์, ความพอใจ
เกจิ ปน จิตฺตสฺส ิติกฺขณำ ปฏิเสเธนฺติ. อยญฺหิ เนสำ อธิปฺปาโย.
ส่วน อาจารย์บางพวก(พระมูลฎีกาจารย์) ปฏิเสธขณะตั้งอยู่(ฐิติขณะ)แห่ง
จิต คำาที่จะกล่าวต่อไปนี้เท่านั้นเป็นความประสงค์ของอาจารย์บางพวกเหล่านั้น
๗. เอตฺถ จ
อธิบาย เหตุ ผลและอรรถที่ซ่อนเร้น
พระอรรถกถาจารย์และพระฎีกาจารย์เมื่อประสงค์จะอธิบาย เหตุ ผล
และอรรถที่ซ่อนเร้น ท่านก็ใช้ เอตฺถ จ เป็นตัวชี้บอกว่าต่อไปนี้จะอธิบาย เหตุ ผล และ
อรรถ อย่างใดอย่างหนึ่งใน ๓ อย่างนี้ เพื่อความกระจ่างแจ้งแก่ผู้ศึกษา
29
อธิบายเหตุ
เอตฺถ จ พลวสทฺธาย ทสฺสนสมฺปตฺติยา ปจฺจยปฏิคฺคาหกาทิสมฺปตฺติยาติ-
เอวมาทีหิ การเณหิ โสมนสฺสสหคตตา. 30
ก็ในคำาว่า โสมนสฺสสหคตำ (ประกอบด้วยความดีใจ) เป็นต้นนี้ พึงทราบ
วินิจฉัยอย่างนี้ ความที่จิตประกอบด้วยความดีใจ [เกิดขึ้น] เพราะเหตุเป็นต้นอย่างนี้
ว่า ศรัทธามีกำาลังมาก, สมบัติคือการเห็น[ผลทานเป็นต้น]และสมบัติคือผู้รับปัจจัย ๔
28 วิภาวินี. (บาลี) ๑/๑๕/๘๗.
29 พระอาทิจจรังสีมหาเถระ, คัมภีรัตถนิยามวิสสัชชนา, เล่มที่ ๓, พิมพ์ครั้งที่ ๒,
(ย่างกุ้ง: โรงพิมพ์ชัมพูมิตสเวปิฏกัต, ๒๔๗๙), หน้า ๓๖-๓๗.
30 วิภาวนี. (บาลี) ๑/๘๗.
คัมภีรญาณ
