Page 16 - SPaceP สถานีบาลี
P. 16
SpaceP สถานีบาลี 15
(พระผู้มีพระภาคทรงปรารภบุตรเศรษฐีผู้ใช้สอยทรัพย์สมบัติ
จนหมดจึงตรัสพระคาถานี้แก่พระอานนท์ว่า)
พวกคนโง่เขลาไม่ประพฤติตนให้เป็นคนดี ในวัยหนุ่มสาว
ก็ไม่ได้หาทรัพย์ไว้ย่อมซบเซาเหมือนนกกระเรียนแก่ซบเซา
อยู่ที่เปือกตมไร้ปลา ฉะนั้น
ในคาถานั้น คำาว่า อจริตฺวา ได้แก่ ไม่ประพฤติพรหมจรรย์ คำาว่า โยพฺพเน
ได้แก่ ไม่ได้แม้ทรัพย์ในเวลาที่สามารถเพื่อก่อสร้างโภคทรัพย์ที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้น หรือ
เพื่อรักษาโภคทรัพย์ที่เกิดขึ้นแล้ว คำาว่า ขีณมจฺเฉ เป็นต้น ความว่า คนพาลผู้เช่นนี้
เหล่านั้น ย่อมสิ้นหวัง เหมือนนกกระเรียนแก่ ตัวไม่มีขนปีกสิ้นหวังอยู่ที่โคลนตมที่ไม่มี
ปลาเพราะไม่มีนำ้าฉะนั้น
เห็นได้ว่า ท่านอธิบายเพียงความหมายของบทแต่ละบทเท่านั้นยังไม่บอก
ใจความสำาคัญเลยว่า ได้แก่อะไร ผู้ศึกษาอาจเข้าใจยากและจับใจความไม่ได้ ท่านจึงได้
อธิบายสรุปใจความต่อมา โดยใช้ อิทำ วุตฺตำ โหติ ดังข้อความถัดไปนี้
อิทำ วุตฺตำ โหติ ปลฺลเล อุทกสฺส อภาโว วิย หิ อิเมสำ วสนฏฺานสฺส อภาโว
มจฺฉานำ ขีณภาโว วิย อิเมสำ โภคานำ อภาโว ขีณปตฺตานำ โกญฺจานำ อุปฺปติตฺวา คมนา-
ภาโว วิย อิเมสำ อิทานิ ชลถลปถาทีหิ โภเค สณฺาเปตุ อสมตฺถภาโว. ตสฺมา เต
ขีณปตฺตา โกญฺจา วิย เอตฺเถว พชฺฌิตฺวา อวฌายนฺตีติ. 18
อธิบายใจความมีดังต่อไปนี้ว่า ควรทราบภาวะที่เศรษฐีสามีและภรรยา
เหล่านี้ไม่มีที่อยู่ เหมือนความไม่มีนำ้าที่โคลนตม ควรทราบภาวะที่เศรษฐีสามีและ
ภรรยานี้ไม่มีโภคทรัพย์เหมือนภาวะที่ไม่มีปลา ควรทราบภาวะที่เศรษฐีสามีและ
ภรรยานี้ไม่สามารถก่อตั้งโภคทรัพย์โดยทางนำ้าและทางบกเป็นต้นได้ในบัดนี้ เหมือน
ภาวะที่นกกระเรียนแก่ตัวไม่มีขนปีกไม่สามารถบินขึ้นไปได้ เพราะเหตุนั้น คนพาล
เหล่านั้น จึงร้องไห้ครำ่าครวญสิ้นหวังอยู่ในที่นั้นนั่นเอง เหมือนนกกระเรียนแก่ตัวไม่มี
ขนปีก สิ้นหวังอยู่ฉะนั้น
18 ขุ.ธ.อ. (บาลี) ๑/๑๕๕/๙๙.
คัมภีรญาณ
