Page 25 - SPaceP สถานีบาลี

24 SpaceP สถานีบาลี

ลำาดับบท โดยใช้ เอตฺถ ประกอบที่บทตั้ง คือ อธิบายว่า กรรมที่กระทำาแม้ครั้งเดียว

ชื่อว่ากฏัตตากรรม กรรมที่กระทำาอยู่ประจำา ชื่อว่าอุปจิตกรรม

หมายเหตุ บรรดาหมู่บทตั้งหลายบท ในบางที่ บางแห่ง ท่านอธิบายเพียง
บทเดียวก็ใส่ เอตฺถ ด้วย เพราะบทที่ไม่อธิบายไว้เนื่องจากเข้าใจง่ายชัดเจนอยู่แล้ว เช่น

ยำ นมสฺสนฺตีติ เอตฺถ ยนฺติ นิปาตมตฺตำ. 41

ในคำาว่า ยำ นมสฺสนฺติ นี้ คำาว่า ยำ เป็นเพียงนิบาต
ท่านอธิบายบทตั้งโดยใช้ เอตฺถ ประกอบหลังบทตั้ง แล้วอธิบายเพียงบท

เดียว คือ ยำ ว่า เป็นเพียงนิบาตเท่านั้นไม่มีความหมายพิเศษอะไร แต่ไม่ได้อธิบายบท
ว่า นมสฺสนฺติ (กราบไหว้อยู่) เพราะเข้าใจง่ายอยู่แล้ว

๑๒. บทตั้งที่ไม่ประกอบด้วย เอตฺถ

ตามปกติในกรณีที่ต้องการอธิบายความของบทไปตามลำาดับในหมู่บท
หลายบท พระอรรถกถาจารย์และพระฎีกาจารย์ใส่ เอตฺถ หลังบทตั้งที่ประกอบด้วย
อิติ ศัพท์ แล้วอธิบายไปทีละบท ตามลำาดับ แต่บางแห่ง ต้องการอธิบายเพียงบทเดียว

หรือบางบทในหมู่บทโดยมากท่านไม่ใส่ เอตฺถ หลังบทตั้ง แต่เวลาแปลนักศึกษาต้อง
ใส่เข้ามาแปลเอง เช่น 42

อฏฺปีติ (เอตฺถ) ปิสทฺโท สมฺปิณฺฑนตฺโถ. 43
ปิ ศัพท์ในคำาว่า อฏฺปิ (นี้) มีความหมายว่า รวบรวม

ท่านอธิบายความหมายของบทตั้งเพียงบทเดียว คือ ปิ ในอฏฺปิ ดังนั้น

ท่านจึงไม่ใส่ เอตฺถ หลังบทตั้งที่ประกอบด้วย อิติ ศัพท์ แต่เวลาแปล ผู้แปลต้องใส่เข้า
มาแปลเอง เป็น อฏฺปีติ เอตฺถ ปิสทฺโท สมฺปิณฺฑนตฺโถ แปลว่า ปิ ศัพท์ในคำาว่า อฏฺปิ
(นี้) มีความหมายว่า รวบรวม

41 ที.ปา.อ. (บาลี) ๓/๒๗๗/๑๕๕.
42 พระอาทิจจรังสีมหาเถระ, คัมภีรัตถนิยามวิสสัชชนา, เล่มที่ ๓, พิมพ์ครั้งที่ ๒,
(ย่างกุ้ง: โรงพิมพ์ชัมพูมิตสเวปิฏกัต, ๒๔๗๙), หน้า ๓๕-๓๖. ชวยเยซองนิยาม หน้า ๖๔๑.
43 วิภาวนี. (บาลี) ๑/๔/๘๐.
คัมภีรญาณ