Page 29 - SPaceP สถานีบาลี
P. 29
28 SpaceP สถานีบาลี
ของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ไม่ใช่วิสัยของพระปัจเจกพุทธเจ้าและพุทธสาวก เพราะเหตุ
นั้นพระเถระจึงกล่าวอย่างนี้เพราะไม่ใช่วิสัยของตน
ผู้ท้วงติงไม่พอใจความหมาย(อรรถ)ว่า พวกเราจะกำาจัดความสงสัย เพราะ
ผู้กล่าวเป็นพระอรหันต์ ท่านจึงได้ท้วงติงว่า “ ก็ธรรมดา พระขีณาสพไม่มีความสงสัย
แม้เล็กน้อย เพราะเหตุไร พระเถระจึงได้กล่าวอย่างนี้ ?” คำาท้วงติงนี้ เคยเกิดขึ้นมา
แล้ว ดังนั้นพระอรรถกถาจารย์จึงแสดงคำาถามนั้นไว้ โดยใช้ เอตฺถาห และตอบคำาถาม
ด้วยตนเองต่อมา
เอตฺถาห “อถ กสฺมา ยถา สุตฺตนฺเต เอกำ สมยนฺติ อุปโยควจเนน นิทฺเทโส
กโต อภิธมฺเม จ ยสฺมึ สมเย กามาวจรนฺติ ภุมฺมวจเนน ตถา อกตฺวา อิธ เตน สมเยนาติ
กรณวจเนน นิทฺเทโส กโตติ?
ตตฺถ ตถา อิธ จ อญฺญถา อตฺถสมฺภวโต. 50
[ถาม] โจทกบุคคลท้วงติงในคำาว่า เตน สมเยน นี้ว่า เมื่อเป็นเช่นนั้น
เพราะเหตุไร จึงแสดงด้วยตติยาวิภัตติว่า เตน สมเยน ในวินัยนี้ โดยไม่แสดงทุติยา
วิภัตติและสัตตมีวิภัตติ เหมือนแสดงด้วยทุติยาวิภัตติว่า เอกำ สมยำ ในพระสูตรและ
แสดงด้วยสัตตมีวิภัตติ ยสฺมึ สมเย กามาวจรำ ในพระอภิธรรม ?
[ตอบ] เพราะอรรถทุติยาวิภัตติและสัตตมีวิภัตติ ควรมีในพระสูตรและ
พระอภิธรรมนั้น โดยอาการอย่างนั้น (ส่วน) ตติยาวิภัตติเท่านั้นควรในพระวินัยนี้โดย
ประการอื่นจากพระสูตรและพระอภิธรรมนั้น
โจทกบุคคลได้ท้วงติงว่า ไม่ควรลง ตติยาวิภัตติ ในพระวินัย เป็น เตน
สมเยน ส่วนผู้ตอบ ได้ตอบว่า ควรลงตติยาวิภัตติในพระวินัย เพราะเหมาะสมแล้ว
เมื่อท่านต้องการจะแสดงปัญหาที่เคยเกิดขึ้นดังกล่าวมาแล้ว พระอรรถกถาจารย์และ
พระฎีกาจารย์ จึงวาง เอตฺถาห ไว้หน้าประโยคคำาถาม แล้วก็ตอบคำาถามนั้นเอง
เอตฺถาห “อเถวำ ตสฺส ตสฺส ฌานสฺสูปจาเร ปหีนาปิ เอตา เวทนา อิธ
กสฺมา สมาหรีติ ? สุขคฺคหณตฺถำ. 51
50 วิ.มหา.อ. (บาลี) ๑/๑/๙๘.
51 วิ.มหา.อ. (บาลี) ๑/๑๑/๑๕๒.
คัมภีรญาณ
