Page 31 - SPaceP สถานีบาลี
P. 31
30 SpaceP สถานีบาลี
ท่านได้อธิบายปัญหาที่เคยเกิดขึ้นแล้ว โดยใช้ เอตฺถาห ว่า อรรถว่าไม่มี
วิตกและวิจารนี้สำาเร็จแล้วแม้ด้วยคำานี้ว่า “เพราะละวิตกและวิจารได้” มิใช่หรือ เมื่อ
เป็นเช่นนั้น เพราะเหตุไรจึงกล่าวซำ้าอีกว่า “อวิตกฺกำ อวิจารำ (ไม่มีวิตกและไม่มีวิจาร)”
ต่อมาท่านก็ตอบเองว่า เพราะไม่สามารถแสดงอรรถว่า ไม่มีวิตกและไม่มีวิจาร
ได้ ในตัวอย่างนี้ผู้ท้วงติงไม่พอใจอรรถว่า อวิตกฺกำ อวิจารำ (ไม่มีวิตกและไม่มี
วิจาร) จึงได้ถาม
๑๕. อธิวจนำ, นามำ
อธิบายความที่ประสงค์ 54
แปลว่า ชื่อ
ในกรณีต้องการจะอธิบายความหมายของบทที่ประสงค์เอาในเรื่องนั้นๆ
เพราะบทนั้นๆ มีความหมายหลายประการ พระอรรถกถาจารย์และพระฎีกาจารย์
เป็นต้นใช้ อธิวจนำ และ นามำ บทใดบทหนึ่งแล้วแต่ความหมาะสม เช่น
อาหนติ จิตฺตนฺติ อาฆาโต; โกปสฺเสตำ อธิวจนำ. 55
สภาวธรรมใดย่อมเบียดเบียนซึ่งจิต เพราเหตุนั้น สภาวธรรมนั้นจึงชื่อว่า
อาฆาต คำานี้ เป็นชื่อของความโกรธ.
เสติ เจว อาสติ จ เอตฺถาติ เสนาสนำ, มญฺจปีาทีนเมตำ อธิวจนำ.
56
ชื่อว่า เสนาสนะ เพราะอรรถว่าเป็นที่นอนและที่นั่ง คำานี้เป็นชื่อของเตียง
และตั่งเป็นต้น
57
อานนฺทนฺติ เอเตนาติ อานนฺโท, ปีติยา เอตำ อธิวจนำ.
ที่ชื่อว่า ความยินดี เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องยินดี คำานี้เป็นชื่อของปีติ
(ความปลื้มใจ)
54 หนังสือชวยเยซองนิยาม หน้า ๓๔๕.
55 ที.สี.อ. (บาลี) ๑/๕/๕๑.
56 ที.สี.อ. (บาลี) ๑/๒๑๖/๑๘๘.
57 ที.สี.อ. (บาลี) ๑/๖/๔๓.
คัมภีรญาณ
