Page 33 - SPaceP สถานีบาลี
P. 33
32 SpaceP สถานีบาลี
(พุทฺโธ) สพฺพสตฺตานำ อคฺโคติ กตฺวา (อิติ กตฺวา = อิมินา การเณน) ปมำ
พุทฺโธ (วุตฺโต). 65
พระพุทธเจ้าเป็นผู้ประเสริฐกว่าสัตว์ทั้งปวง เพราะเหตุนี้ พระพุทธเจ้าจึง
ได้รับกล่าวไว้ก่อน(พระธรรมและพระสงฆ์)
๑๗. อาห อาทิ ลบปฐมาวิภัตติที่อาทิ-ศัพท์
66
ในอรรถกถาและฏีกาเป็นต้น มีกฎการเขียนว่า หาก อาห อยู่หน้าอาทิ
ศัพท์ ให้ลบปฐมาวิภัตติที่อาทิ-ศัพท์ อธิบายว่า กิริยา คือ อาห อยู่หน้า อาทิศัพท์อยู่
หลัง ต้องลบปฐมาวิภัตติที่อาทิศัพท์ เช่น
อิทานิ อรูปาวจรำ อารมฺมณเภเทน จตุธา วิภชิตฺวา ทสฺเสนฺโต อาห
“อากาสานญฺจายตนา”ติอาทิ.
67
บัดนี้พระอนุรุทธาจารย์จำาแนกแสดงอรูปาวจรจิตออกเป็น ๔ ประการโดย
ประเภทเหตุแห่งอารมณ์ กล่าวแล้ว
คำาที่ถูกกล่าวนั้น (ตำ วจนำ) มีคำาว่า อากาสานญฺจายตนะเป็นต้น (แปลโดย
พยัญชนะ)
แปลโดยอรรถว่า บัดนี้ พระอนุรุทธาจารย์เมื่อประสงค์จะจำาแนกแสดง
อรูปาวจรจิตออกเป็น ๔ ประการโดยประเภทเหตุแห่งอารมณ์ แล้วจึงกล่าวคำาว่า
อากาสานัญจายตนะเป็นต้น
ตัวอย่าง นี้ กิริยาคือ อาห อยู่ หน้าอาทิศัพท์ ส่วน อาทิศัพท์อยู่หลัง ลบ
ปฐมาวิภัตติที่อาทิศัพท์ นี้เป็นกฎระเบียบการเขียนอรรถกถาและฏีกาเป็นต้น ดังนั้น
นักศึกษาควรเรียนรู้จะได้เข้าใจ และแปลอรรถกถาและฎีกาได้ง่าย
65 ที.สี.อภินวฏีกา (บาลี) ๑//๖.
66 พระอาทิจจรังสีมหาเถระ, คัมภีรัตถนิยามวิสสัชชนา, เล่มที่ ๓, พิมพ์ครั้งที่ ๒,
(ย่างกุ้ง: โรงพิมพ์ชัมพูมิตสเวปิฏกัต, ๒๔๗๙), หน้า ๖๑ - ๖๒.
67 วิภาวินี (บาลี) ๑/๒๖/๙๕.
คัมภีรญาณ
