Page 254 - خدمات متقابل ایران و اسلام
P. 254
ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻮﻫﺮ اول ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮزﻧﺪان او ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ...اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را از
اﻋﻤﺎل ﺧﻴﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﻤﺪﻳﻦ ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ).(1
ﻛﺮﺳﺘﻦ ﺳﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ:
ﻳﻜﻲ از ﻣﻘﺮرات ﺧﺎﺻﻪ ﻓﻘﻪ ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ"ازدواج اﺑﺪال"اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻨﺴﺮ ﺑﻪ ﺷﺮح آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ
و ﺗﻔﺼﻴﻞ آن در ﻛﺘﺎب"اﻟﻬﻨﺪ"ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ از ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻔﻘﻮد اﺑﻦ اﻟﻤﻘﻔﻊ ﮔﺮﻓﺘﻪ و آن اﻳﻦ
اﺳﺖ:
"اذا ﻣﺎت اﻟﺮﺟﻞ و ﻟﻢ ﻳﺨﻠﻒ وﻟﺪا ان ﻳﻨﻈﺮوا)ﻓﻠﻴﻨﻈﺮوا ،ظ( ﻓﺎن ﻛﺎﻧﺖ ﻟﻪ اﻣﺮاه زوﺟﻮﻫﺎ ﻣﻦ اﻗﺮب ﻋﺼﺒﺘﻪ
ﺑﺎﺳﻤﻪ ،و ان ﻟﻢ ﻳﻜﻦ ﻟﻪ اﻣﺮاه ﻓﺎﺑﻨﻪ اﻟﻤﺘﻮﻓﻲ او ذات ﻗﺮاﺑﺘﻪ ،ﻓﺎن ﻟﻢ ﺗﻮﺟﺪ ﺧﻄﺒﻮا ﻋﻠﻲ اﻟﻌﺼﺒﻴﻪ)اﻟﻌﺼﺒﻪ( ﻣﻦ
ﻣﺎل اﻟﻤﺘﻮﻓﻲ ﻓﻤﺎ ﻛﺎن ﻣﻦ وﻟﺪ ﻓﻬﻮ ﻟﻪ و ﻣﻦ اﻏﻔﻞ ذﻟﻚ و ﻟﻢ ﻳﻔﻌﻞ ﻓﻘﺪ ﻗﺘﻞ ﻣﺎﻻ ﻳﺤﺼﻲ ﻣﻦ اﻻﻧﻔﺲ ﻻﻧﻪ
ﻗﻄﻊ ﻧﺴﻞ اﻟﻤﺘﻮﻓﻲ و ذﻛﺮه اﻟﻲ آﺧﺮ اﻟﺪﻫﺮ)(2
ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ و اﺻﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺎﻧﺪاﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ
داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻧﺸﻮد و ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻧﻴﻔﺘﺪ ،اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﻣﺮد و ﻓﺮزﻧﺪ
ﭘﺴﺮي از او ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻴﻤﺎﻧﺪ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﺟﺎﻗﺶ ﻛﻮر ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ"ازدواج ﻧﻴﺎﺑﻲ"ﺑﻌﺪ از ﻓﻮﺗﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ،
ﻗﺎﻋﺪه و ﻗﺎﻧﻮن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻟﺰوﻣﺎ زن او را ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﺶ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺘﻮﻓﻲ ،ﺷﻮﻫﺮ دﻫﻨﺪ و
اﮔﺮ زن ﻧﺪارد دﺧﺘﺮش و ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از زﻧﺎن ﻧﺰدﻳﻜﺶ را ﺑﻪ ﻧﺎم او ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﺶ ﺷﻮﻫﺮدﻫﻨﺪ و
اﮔﺮ ﻧﺒﻮد زن ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اي را ﺑﺎ ﻣﺎل او ﺟﻬﻴﺰﻳﻪ داده و ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺑﺖ از او ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﻧﺰدﻳﻜﺶ ﺷﻮﻫﺮ
دﻫﻨﺪ .ﭘﺴﺮي ﻛﻪ از اﻳﻦ"ازدواج ﻧﻴﺎﺑﻲ"ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ ﭘﺴﺮ ﻣﺘﻮﻓﻲ ﻣﺤﺴﻮب و وارث او ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد،
و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از اداي اﻳﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻏﻔﻠﺖ ورزد ﺳﺒﺐ ﻗﺘﻞ ﻧﻔﻮس زﻳﺎدي ﺷﺪه ،زﻳﺮا ﻧﺴﻞ ﻣﺘﻮﻓﻲ را ﻗﻄﻊ ﻛﺮده و
ﻧﺎم او را ﺗﺎ اﺑﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺮده اﺳﺖ.
در ﺑﺎب ارث ﻣﻘﺮر ﺑﻮد ﻛﻪ زن ﻣﻤﺘﺎز و ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﻳﻜﺴﺎن ارث ﺑﺒﺮﻧﺪ ،ﺑﻪ دﺧﺘﺮان ﺷﻮﻫﺮ ﻧﻜﺮده ﻧﺼﻒ ﺳﻬﻢ
ﻣﻲدادﻧﺪ .ﭼﺎﻛﺮ زن و ﻓﺮزﻧﺪان او ﺣﻖ ارث ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ،وﻟﻲ ﭘﺪر
ﭘﺎورﻗﻲ:
) (1اﻳﺮان در زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ،ﺻﻔﺤﻪ ،354و ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﺮان ،ﺟﻠﺪ ،2ﺻﻔﺤﻪ 45
) (2اﻳﺮان در زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ،ﺻﻔﺤﻪ 355
ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄﻬﺮ 253
www.nasimemotahar.com
ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ.
