Page 294 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻛﻪ ﻳﻚ رواﻳﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺪون ذﻛﺮ ﺳﻨﺪ و ﻣﺎﺧﺬ و ﻣﺪرك ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺷﺸﺼﺪ ﺳﺎل اﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﺑﻲ ﺳﻨﺪ و ﺑﻲ ﻣﺎﺧﺬ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد و ﻗﺒﻼ اﺣﺪي از آن وﻟﻮ ﺑﺪون ﺳﻨﺪ و ﻣﺎﺧﺬ ذﻛﺮي‬

‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻋﻼوه ﮔﻔﺘﻴﻢ از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎن اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺛﺒﻮت رﺳﻴﺪه ﻛﻪ اﺳﺎﺳﺎ در ﻣﻮﻗﻊ ﻓﺘﺢ‬
‫اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ از ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد و ﻣﻮﺿﻮع از اﺻﻞ ﻣﻨﺘﻔﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪،‬‬

‫دﻻﻳﻞ و ﻗﺮاﺋﻦ دﻳﮕﺮي ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﮔﺰارش وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫اوﻻ در اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎن‪ ،‬ﻳﺤﻴﻲ ﻧﺤﻮي ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ اﺳﻨﺎدي ﻛﻪ اﺧﻴﺮا ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷﺪه وي‬
‫در ﺣﺪود ﺻﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻓﺘﺢ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﻼﻗﺎت وي ﺑﺎ ﻋﻤﺮو اﻓﺴﺎﻧﻪ اﺳﺖ)‪ (1‬ﻋﺠﻴﺐ‬
‫اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻠﻲ ﻧﻌﻤﺎن ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ وي ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎي ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ژوﺳﺘﻲ ﻧﻴﻦ از روم ﺑﻪ اﻳﺮان آﻣﺪﻧﺪ و ﺧﺴﺮو اﻧﻮﺷﻴﺮوان از آﻧﻬﺎ ﭘﺬﻳﺮاﺋﻲ ﻛﺮد‪ ،‬اﺻﻞ ﻣﻼﻗﺎت ﻳﺤﻴﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﺮو را‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﻣﻬﺎﺟﺮت آن ﺣﻜﻤﺎ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺗﺎ ﻓﺘﺢ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ ﺑﻴﺶ از ﺻﺪ و‬
‫ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺎدﺗﺎ اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﻳﺤﻴﻲ ﻛﻪ در ﺣﺪود ﺻﺪ و ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻓﺘﺢ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ‬
‫ﺣﻜﻴﻤﻲ ﻧﺎﻣﺒﺮدار و ﻣﻌﺮوف ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺘﺢ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﻲ از ﻧﺪﻳﻤﺎن ﻋﻤﺮو ﺑﻪ ﺣﻴﺎت‬
‫ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻘﻠﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﻳﺤﻴﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﺮو را ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﺎﻣﻲ از ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‬

‫ﻧﺒﺮدهاﻧﺪ ﺑﻲ اﺳﺎس اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﻳﺤﻴﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﺮو در رواﻳﺖ اﺑﻮاﻟﻔﺮج ﻧﻈﻴﺮ داﺳﺘﺎن ﺗﺪرﻳﺲ ارﺳﻄﻮ در اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ در رواﻳﺖ‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ اﺳﺖ‪ .‬و ﺿﺎﻋﺎن و ﻗﺼﻪ ﭘﺮدازان ﺑﻪ اﻧﻄﺒﺎق ﻗﺼﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎ در ﻣﺘﻦ ﻗﺼﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ دﺳﺘﻮر ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮو ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را ﺑﻪ‬

‫ﺣﻤﺎﻣﻬﺎي اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و ﺗﺎ ﻣﺪت ﺷﺶ ﻣﺎه ﺧﻮراك‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬
‫)‪ (1‬ﻋﺠﻴﺐ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ذﺑﻴﺢ اﷲ ﺻﻔﺎ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﺻﻔﺤﻪ ‪ 6‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻮم ﻋﻘﻠﻲ در اﺳﻼم ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳﺤﻴﻲ ﻧﺤﻮي از ﺷﺨﺼﻴﺎت ﺑﺰرگ ﻣﺪرﺳﻪ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ در اواﺧﺮ ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ و ﻧﻴﻤﻪ اول ﻗﺮن ﺷﺸﻢ)در ﺣﺪود‬

‫ﻳﻚ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ از ﻫﺠﺮت ﻧﺒﻮي( ﺑﻮده و در ﺻﻔﺤﻪ ‪ 18‬آن ﻛﺘﺎب ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪":‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻓﺘﺢ ﻣﺼﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻟﻌﺎص)‪ 641‬ﻣﻴﻼدي( زﻧﺪه ﺑﻮد و اﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻗﺮاﺋﻦ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺮﻣﻲآﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﺮد‬
‫از رﺟﺎل اواﺧﺮ ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ و ﻧﻴﻤﻪ اول ﻗﺮن ﺷﺸﻢ ﻣﻴﻼدي اﺳﺖ و زﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺶ از اواﺧﺮ ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ ﺗﺎ اواﺳﻂ‬
‫ﻗﺮن ﻫﻔﺘﻢ ﺑﻜﻠﻲ دور از ﻋﺎدت و ﻋﻘﻞ اﺳﺖ"‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺧﻼﺻﻪ ﻫﻤﻴﻦ داﺳﺘﺎن را ﻛﻪ دو ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺶ‬

‫ﻳﺤﻴﻲ ﻧﺤﻮي و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻟﻌﺎص ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﻛﺘﺎﺑﺴﻮزي اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ آورده اﺳﺖ!‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪293‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬