Page 539 - خدمات متقابل ایران و اسلام
P. 539
ﺻﺎﺑﺌﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﻫﻤﺎﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻨﺪﻳﺸﺎﭘﻮر را اداره ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ.
در دوره اﺳﻼﻣﻲ در ﻣﻴﺎن ﻓﻼﺳﻔﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻬﻤﻨﻴﺎر ﺑﻦ ﻣﺮزﺑﺎن آذرﺑﺎﻳﺠﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زردﺷﺘﻲ ﺑﻮد وﻟﻲ او ﻫﻢ
ﺑﻌﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ ،و در ﻣﻴﺎن ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس اﻫﻮازي ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ اﺑﻦ اﻟﻤﺠﻮﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ
ﭘﺰﺷﻚ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪري اﺳﺖ ،وﻟﻲ او ﻫﻢ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ادوارد ﺑﺮاون در ﻃﺐ اﺳﻼﻣﻲ و دﻳﮕﺮان ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ،و ﺑﻪ ﻋﻼوه
ﻧﺎﻣﺶ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲدﻫﺪ ﻧﻴﺎﻛﺎﻧﺶ زردﺷﺘﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻧﻪ ﺧﻮدش.
ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ روح زردﺷﺘﻲﮔﺮي ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻮده)ﻳﺎد آورده ﺑﻮدﻧﺪ( ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭽﻮﺟﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﻪ
ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﺒﻮده و اﮔﺮ اﺣﻴﺎﻧﺎ اﻓﺮادي زﻧﺠﻴﺮ را ﭘﺎره ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﻣﻲﮔﺮاﻳﻴﺪهاﻧﺪ ،زردﺷﺘﻲﮔﺮي را
ﺑﺪرود ﻣﻲﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ.
- 5در ﻣﻴﺎن ﻓﻼﺳﻔﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ،اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﻓﻼﺳﻔﻪ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ،ﻓﻼﺳﻔﻪ ﻏﻴﺮ ﺷﻴﻌﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن
اﻧﺪﻟﺲ ﻛﻪ از ﻣﺤﻴﻂ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺗﺸﻴﻊ دور ﺑﻮدهاﻧﺪ ،اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺷﻴﻌﻲ دارﻧﺪ .اﻳﻦ ﻧﻴﺰ
ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ و آن اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻘﻞ ﺷﻴﻌﻲ از اول ﻋﻘﻞ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ .ﻣﺎ در ﻛﺘﺎب ﺳﻴﺮي
در ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدهاﻳﻢ) (1ﺑﺤﺚ ﺑﻴﺸﺘﺮ ،ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ.
- 6اﻳﺮاﻧﻴﺎن در ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﺣﻜﻤﺖ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﺮاﻧﻲ و ﻏﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻲ در آن
ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ دارﻧﺪ ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﻗﺮون ﻣﺘﺄﺧﺮﺗﺮ ،ﻳﻌﻨﻲ از دوره
ﻣﻐﻮل ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ،و ﺑﺎﻻﺧﺺ از ﻗﺮن دﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻛﻪ اﻳﺮان ﻳﻜﺴﺮه ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﺷﻮد ،ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺨﺘﺺ اﻳﺮان
اﺳﺖ .اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﻼﻣﻲ را آﻏﺎز ﻧﻜﺮدﻧﺪ .اوﻟﻴﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮف اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺮب اﺳﺖ .وﻟﻲ ﭘﺲ از آﺷﻨﺎﺋﻲ ﺑﺎ
ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻴﺶاز ﻫﺮ ﻗﻮم دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آن ﭼﺴﺒﻴﺪﻧﺪ .ﺑﻌﻘﻴﺪه ﻣﺎ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ دو رﻳﺸﻪ دارد ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻘﻠﻴﺖ اﻳﺮاﻧﻲ
ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻣﻤﺎﻧﻌﺘﻬﺎي زردﺷﺘﻲ ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ،ﻋﻘﻠﻴﺖ ﻓﻠﺴﻔﻲ اﺳﺖ .دﻳﮕﺮ ﻧﻔﻮذ ﺗﺸﻴﻊ در اﻳﺮان اﺳﺖ .اﮔﺮ از
ﻓﻼﺳﻔﻪ اﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻧﮋاد ،ﻋﺮب ﻳﺎ ﺗﺮك ﻳﺎ ﻧﮋاد دﻳﮕﺮﻧﺪ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ از ﻗﺒﻴﻞ ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ رازي،
ﺟﻼلاﻟﺪﻳﻦ دواﻧﻲ ،ﺻﺪراﻟﺪﻳﻦ دﺷﺘﻜﻲ ،ﻏﻴﺎثاﻟﺪﻳﻦ دﺷﺘﻜﻲ و ﻋﺪه دﻳﮕﺮ ،ﻓﻼﺳﻔﻪ ﻏﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ
ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪﻛﻨﺪ .ﻓﻼﺳﻔﻪ ﻏﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﮔﺮوﻫﻲ از ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﺼﺮ و ﺷﺎم و اﻧﺪﻟﺲ
و ﻏﻴﺮهاﻧﺪ و ﻳﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻏﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻴﻨﺪ از ﻗﺒﻴﻞ اﺑﻦ ﻫﻴﺜﻢ ﺑﺼﺮي
ﭘﺎورﻗﻲ:
) (1ﺳﻴﺮي در ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ ﺻﻔﺤﺎت 44 - 40
ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄﻬﺮ 538
www.nasimemotahar.com
ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ.
