Page 544 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻳﻚ ﮔﺮوه واﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ اﻓﻜﺎر و اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ و ﺣﺘﻲ‬
‫آداب ﻣﺨﺼﻮص در ﻣﻌﺎﺷﺮﺗﻬﺎ و ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻬﺎ و اﺣﻴﺎﻧﺎ آراﻳﺶ ﺳﺮ و ﺻﻮرت و ﺳﻜﻮﻧﺖ در ﺧﺎﻧﻘﺎﻫﻬﺎ و ﻏﻴﺮه‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻓﺮﻗﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺬﻫﺒﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ رﻧﮓ ﻣﺨﺼﻮص داده و ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻮاره‬
‫ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﻣﻴﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﻋﺮﻓﺎﺋﻲ ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﻣﺘﻴﺎز ﻇﺎﻫﺮي ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻧﺪارﻧﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‬
‫ﻋﻤﻴﻘﺎ اﻫﻞ ﺳﻴﺮ و ﺳﻠﻮك ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﺮﻓﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ‬

‫ﺻﺪﻫﺎ آداب از ﺧﻮد اﺧﺘﺮاع ﻛﺮده و ﺑﺪﻋﺘﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺑﺤﺜﻬﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻗﻪاي‪ ،‬و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ‬

‫ﺟﻨﺒﺔ »ﺗﺼﻮف« ﻋﺮﻓﺎن ﻛﺎري ﻧﺪارﻳﻢ؛ ﻓﻘﻂ از ﺟﻨﺒﺔ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬آن ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺔ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ وارد ﺑﺤﺚ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﺮﻓﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻋﻠﻢ و ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻣﺘﺼﻞ وﺑﺪون وﻗﻔﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻧﻈﺮ دارﻳﻢ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روش‬

‫و ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻛﻪ ﻓﺮﻗﻪاي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﻴﺮو آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ داراي دو ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺨﺶ ﻋﻠﻤﻲ و ﺑﺨﺶ ﻧﻈﺮي‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از آن ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻪ رواﺑﻂ و وﻇﺎﻳﻒ اﻧﺴﺎن را ﺑﺎ ﺧﻮدش و ﺑﺎ ﺟﻬﺎن و ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﻴﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻋﺮﻓﺎن در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺧﻼق اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ »ﻋﻠﻢ« ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻔﺎوﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻋﺮﻓﺎن ﻋﻠﻢ »ﺳﻴﺮ و ﺳﻠﻮك« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از‬
‫ﻋﺮﻓﺎن ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ »ﺳﺎﻟﻚ« ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻗﻠﺔ ﻣﻨﻴﻊ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻳﻌﻨﻲ »ﺗﻮﺣﻴﺪ« ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬از ﻛﺠﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ آﻏﺎز ﻛﻨﺪ و ﭼﻪ ﻣﻨﺎزل و ﻣﺮاﺣﻠﻲ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻃﻲ ﻛﻨﺪ و در ﻣﻨﺎزل ﺑﻴﻦ راه ﭼﻪ اﺣﻮاﻟﻲ ﺑﺮاي او‬
‫رخ ﻣﻲدﻫﺪ و ﭼﻪ وارداﺗﻲ ﺑﺮ او وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺔ اﻳﻦ ﻣﻨﺎزل و ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺷﺮاف و ﻣﺮاﻗﺒﺖ‬
‫ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ و ﭘﺨﺘﻪ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً اﻳﻦ راه را ﻃﻲ ﻛﺮده و از »رﺳﻢ و راه ﻣﻨﺰﻟﻬﺎ« آﮔﺎه اﺳﺖ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬و‬
‫اﮔﺮ ﻫﻤﺖ اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺑﺪرﻗﻪ راه ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺧﻄﺮ ﮔﻤﺮاﻫﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮﻓﺎ از اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺿﺮورﺗﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه‬

‫»ﻧﻮ ﺳﻔﺮان« ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ »ﻃﺎﻳﺮ ﻗﺪس« و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ »ﺧﻀﺮ« ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻫﻤﺘﻢ ﺑﺪرﻗﺔ راه ﻛﻦ اي »ﻃﺎﻳﺮ ﻗﺪس«‬

‫ﻛﻪ دراز اﺳﺖ ره ﻣﻘﺼﺪ و ﻣﻦ »ﻧﻮ ﺳﻔﺮم«‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪543‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬