Page 545 - خدمات متقابل ایران و اسلام
P. 545
ﺗﺮك اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻲ ﻫﻤﺮﻫﻲ ﺧﻀﺮ ﻣﻜﻦ
ﻇﻠﻤﺎت اﺳﺖ ﺑﺘﺮس از ﺧﻄﺮ ﮔﻤﺮاﻫﻲ
اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪي ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻋﺎرف ،ﻗﻠﻪ ﻣﻨﻴﻊ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و آﺧﺮﻳﻦ ﻣﻘﺼﺪ ﺳﻴﺮ و ﺳﻠﻮك ﻋﺎرف
اﺳﺖ ،ﺑﺎ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﺮدم ﻋﺎﻣﻲ ،و ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻓﻴﻠﺴﻮف ،ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ واﺟﺐاﻟﻮﺟﻮد ﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ،از
ﺗﺎ آﺳﻤﺎن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ .ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﺎرف ،ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا اﺳﺖ ،ﺟﺰ ﺧﺪا ﻫﺮ ﭼﻪ
ﻫﺴﺖ)ﻧﻤﻮد( اﺳﺖ ﻧﻪ)ﺑﻮد( ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﺎرف ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺰ ﺧﺪا ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺴﺖ .ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﺎرف ،ﻳﻌﻨﻲ ﻃﻲ ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺮدن
و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﺰ ﺧﺪا ﻫﻴﭻ ﻧﺪﻳﺪن اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻋﺮﻓﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و اﺣﻴﺎﻧﺎ
آﻧﺮا ﻛﻔﺮ و اﻟﺤﺎد ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ .وﻟﻲ ﻋﺮﻓﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺧﺎﻟﻲ
از ﺷﺮك ﻧﻴﺴﺖ .از ﻧﻈﺮ ﻋﺮﻓﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﺎر ﻋﻘﻞ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻴﺴﺖ ،ﻛﺎر دل و ﻣﺠﺎﻫﺪه و ﺳﻴﺮ و
ﺳﻠﻮك و ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ.
ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻋﺮﻓﺎن ،ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﻲ ﻋﺮﻓﺎن اﺳﺖ ،از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻢ اﺧﻼق اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره
)ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ( ﻫﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ:
اوﻻ ﻋﺮﻓﺎن درﺑﺎره رواﺑﻂ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﻮدش و ﺑﺎ ﺟﻬﺎن و ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻋﻤﺪه ﻧﻈﺮش درﺑﺎره رواﺑﻂ
اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺧﺪا اﺳﺖ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﺿﺮورﺗﻲ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره رواﺑﻂ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ
ﺧﺪا ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻨﺪ ،ﻓﻘﻂ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ را ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ.
ﺛﺎﻧﻴﺎ ﺳﻴﺮ و ﺳﻠﻮك ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ،ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ از ﻣﻔﻬﻮم اﻳﻦ دو ﻛﻠﻤﻪ ﭘﻴﺪا اﺳﺖ ﭘﻮﻳﺎ و ﻣﺘﺤﺮك اﺳﺖ ،ﺑﺮﺧﻼف
اﺧﻼق ﻛﻪ ﺳﺎﻛﻦ اﺳﺖ .ﻳﻌﻨﻲ در ﻋﺮﻓﺎن ﺳﺨﻦ از ﻧﻘﻄﻪ آﻏﺎز اﺳﺖ و از ﻣﻘﺼﺪي و از ﻣﻨﺎزل و ﻣﺮاﺣﻠﻲ ﻛﻪ
ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ ﺳﺎﻟﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻨﺰل ﻧﻬﺎﺋﻲ ﺑﺮﺳﺪ .از ﻧﻈﺮ ﻋﺎرف واﻗﻌﺎ و ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺷﺎﺋﺒﻪ ﻣﺠﺎز ،ﺑﺮاي
اﻧﺴﺎن ﺻﺮاط وﺟﻮد دارد و آن ﺻﺮاط را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﭘﻴﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ و ﻣﻨﺰل ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻃﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ،
رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺑﻌﺪي ﺑﺪون ﮔﺬر ﻛﺮدن از ﻣﻨﺰل ﻗﺒﻠﻲ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ.
ﻟﻬﺬا از ﻧﻈﺮ ﻋﺎرف ،روح ﺑﺸﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﮔﻴﺎه و ﻳﺎ ﻳﻚ ﻛﻮدك اﺳﺖ و ﻛﻤﺎﻟﺶ در ﻧﻤﻮ و رﺷﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ
ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺎم ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ،وﻟﻲ در اﺧﻼق ﺻﺮﻓﺎ
ﺳﺨﻦ از ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻓﻀﺎﺋﻞ اﺳﺖ از ﻗﺒﻴﻞ راﺳﺘﻲ ،درﺳﺘﻲ ،ﻋﺪاﻟﺖ ،ﻋﻔﺖ ،اﺣﺴﺎن ،اﻧﺼﺎف ،اﻳﺜﺎر و ﻏﻴﺮه ﻛﻪ
روح ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺰﻳﻦ و ﻣﺘﺤ ّﻠﻲ ﮔﺮدد .از ﻧﻈﺮ اﺧﻼق ،روح
ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ﻬﺮ 544
www.nasimemotahar.com
ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ.
