Page 64 - ҚАЗАҚ ТІЛІ. 5-СЫНЫП. АТАМҰРА

қалылар болып бөлінеді. Хал қы мыз омыртқасыз жа нуар -
ды жәндіктер дейді. Жәндіктер дің денесінде ішкі қаңқа және
омыртқа жотасы болмайды. Олар дың біржасушалы да, көп жасу-
шалы да түрлері болуы мүм кін. Ішкі қаңқасы жә не омыртқа
жотасы болатын түрлер омырт қалы жануарларға жатқызы лады.
Бұлар жануарлар деп ата лады. Тө менгі сатыдағы жануар ларға
қандауырша, қа бық тылар, т.б. жатады. Балықтар, қосмекен-
ділер, жор ға лаушы лар, құстар, сүтқоректілер – жоғары сатыдағы
омыртқалы жануарлар.
(«Уикипедия – ашық энциклопедиясынан»)

2-тапсырма. Тыңдалым мәтіні бойынша сұрақтарға жауап беріңдер.
1. Жануарлар неліктен біржасушалы, көпжасушалы болып
бөлінеді?
2. Біржасушалы жануарларға нелер жатады?
3. Көпжасушалы жануарларға нелер жатады?
4. Жасушалар қандай қызметтер атқарады?
5. Омыртқасыз жануарлар мен омыртқалы жануарлардың
айыр масы неде?

зат есімнің мағыналық түрлері

заттың, құбылыстың, ұғымның атын білдіріп, Кім? Не?
деген сұрақтарға жауап беретін сөз табы зат есім деп атала-
ды. Мысалы: әке (кім?), оқушы (кім?) ақыл (не?), құс (не?),
құйын (не?) және т.б.
зат есім жалпы есім және жалқы есім болып екіге
бөлінеді. Біркелкі заттардың жалпы атауы жалпы есім деп
аталады. заттардың ішіндегі бір түрінің өзіне ғана қойылған
аты жалқы есім деп аталады. Мысалы: кісі, адам деген жал-
пы адам атаулыға тән болса, Байжан, Гүлнұр дегендер адам
атаулының бәріне емес, жеке кісілерге ғана қойылған.
зат есімдер білдіретін мағынасына қарай дара мағыналы
және жинақтық мағыналы зат есімдер болып бөлінеді. Дара
мағыналы зат есімдер – нақтылы бір заттың ғана атауы бо-
латын сөздер. Мысалы: алма, шие, өрік, тотықұс, бүркіт,
тырна. Жинақтық мағыналы сөздер – бір тектес әртүрлі
заттың ортақ атаулары. Мысалы: алма, шие, өрік – жеміс;
тотықұс, бүркіт, тырна – құс.

62