Page 26 - รายงานการวิจัย การพัฒนารูปแบบดูแลสุขภาพผู้สูงอายุด้วยหลักพุทธธรรม วัดสุคนธาราม อำเภอบางซ้าย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา.
P. 26
12
สร้างมาจากความคิด ประสบการณ์ การใช้อุปมาอุปไมย หรือจากทฤษฎี หลักการ ต่างๆ และ
2
แสดงออกในลักษณะใดลักษณะหนึ่ง
บาร์โดและฮาร์ตแมน (Bardo and Hartman) ได้กล่าวถึงรูปแบบ ในทางสังคมศาสตร์ไว้
ว่า “เป็นชุดของข้อความเชิงนามธรรมเกี่ยวกับปรากฏการณ์ที่เราสนใจ เพื่อใช้ในการนิยาม
คุณลักษณะและ/ หรือ บรรยายคุณสมบัตินั้นๆ” และยังอธิบายต่อไปว่า รูปแบบเป็นอะไรบางอย่างที่
เราพัฒนาขึ้นมา เพื่อบรรยายคุณลักษณะที่ส าคัญของปรากฏการณ์ อย่างใดอย่างหนึ่ง เพื่อให้ง่ายต่อ
การท าความเข้าใจ รูปแบบจึงมิใช่การบรรยายหรืออธิบาย ปรากฏการณ์อย่างละเอียดทุกแง่มุม
เพราะการท าเช่นนั้นจะท าให้รูปแบบมีความซับซ้อนและยุ่งยากเกินไปในการที่จะท าความเข้าใจ ซึ่งจะ
ท าให้คุณค่าของรูปแบบนั้นด้อยลงไป ส่วนการที่จัดระบบรูปแบบหนึ่งๆ จะต้องมีรายละเอียดมากน้อย
เพียงใดจึงจะเหมาะสม และรูปแบบนั้นๆ ควรมีองค์ประกอบอะไรบ้าง ไม่ได้มีข้อก าหนดเป็นการ
ตายตัว ทั้งนี้ก็แล้วปรากฏการณ์แต่ละอย่างและวัตถุประสงค์ของผู้สร้างรูปแบบที่ต้องการจะอธิบาย
3
ปรากฏการณ์นั้นๆอย่างไร
ส าหรับการวิจัยครั้งนี้รูปแบบจะหมายถึง โครงสร้างที่แสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่าง
องค์ประกอบต่างๆ หรือตัวแปรต่างๆ ผู้วิจัยสามารถใช้รูปแบบอธิบายความสัมพันธ์ระหว่าง
องค์ประกอบต่างๆ หรือ ตัวแปรต่างๆ ที่มีในปรากฏการณ์ธรรมชาติหรือระบบต่างๆ อธิบายล าดับ
ขั้นตอนขององค์ประกอบหรือกิจกรรมในระบบ
วิธีการวิจัยโดยใช้รูปแบบ
การวิจัยโดยใช้รูปแบบจ าแนกออกได้เป็น 2 ขั้นตอน ขั้นตอนแรกเป็นการสร้างหรือ
พัฒนารูปแบบ ขั้นที่สองเป็นการทดสอบความเที่ยงตรง (Validity) ของรูปแบบ
การสร้างหรือพัฒนารูปแบบ
จากการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนารูปแบบพบว่า การพัฒนารูปแบบนั้น
อาจจะมีขั้นตอนในการด าเนินงานแตกต่างกันไป แต่โดยทั่วไปแล้วอาจจะแบ่งออกเป็นสองตอน ใหญ่
ๆ คือ การสร้างรูปแบบ (Construct) และการหาความตรง (Validity) ของรูปแบบ ส่วนรายละเอียด
ในแต่ละขั้นตอนว่ามีการด าเนินการอย่างไรนั้นขึ้นอยู่กับลักษณะและกรอบแนวคิด ซึ่งเป็นพื้นฐานใน
การพัฒนารูปแบบนั้นๆ ตัวอย่างงานวิจัยที่เกี่ยวกับการพัฒนารูปแบบ ได้แก่ การพัฒนารูปแบบซึ่งเป็น
รูปแบบการควบคุมวิทยานิพนธ์ของ บุญชม ศรีสะอาด ซึ่งได้แบ่งการด าเนินการออกเป็น 2 ขั้นตอน
คือ การพัฒนารูปแบบและการทดสอบ ประสิทธิภาพและประสิทธิผลของรูปแบบ ในส่วนการพัฒนา
รูปแบบนั้น ด าเนินการ โดย วิเคราะห์ล าดับในการท าวิทยานิพนธ์ หลักการเขียนรายงานการวิจัย
จุดบกพร่องที่มักจะพบใน การท าวิทยานิพนธ์ ฯลฯ แล้วน าองค์ประกอบเหล่านั้นมาสร้างรูปแบบการ
2 ทิศนา แขมมณี,ศาสตร์การสอน: องค์ความรู้เพื่อการจัดการกระบวนการเรียนรู้ที่มี ประสิทธิภาพ.
พิมพ์ครั้งที 5. (กรุงเทพมหานคร : ส านักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2550),หน้า 3-4.
3 Bardo, J.W.; & Hartman, J.J. Urban Sociology; A Systematic Introduction. New York
: Peacock. 1982 , p 245
