Page 114 - Кыргызстан тарыхы 11 - кл
P. 114
Кыргыз элинин Совет бийлигинин он жылында жасаган иште- Конституцияга ылайык Советтердин Бүткүл кыргыздык
рин жыйынтыктап, келечектеги максаттарын аныктаган. съездинин укуктары такталган. Ага Конституцияны бекитүү
Кыргыз АССРинин мамлекеттик бийлигинин жогорку орга- жана өзгөртүү, республиканын чек араларын тактоо, бюджетти
ны, кыргыз элинин эгемендүүлүгүн алып жүрүүчү — Советтер- бекитүү, жогорку жана жергиликтүү бийлик органдарын шай-
дин Бүткүл кыргыздык съезди эсептелген. Ал Борбордук Атка-
лоо, Советтердин жогорку съезддерине делегаттарды шайлоо,
руу Комитетин шайлап, анын отчетун уккан. Республиканын
мамлекеттик маанидеги маселелерди талкуулоо ж. б. укуктары
өкмөтү да бул съездге отчет берген.
берилген. Советтердин Бүткүл кыргыздык съезди республика-
Мындан тышкары СССР Борбордук Аткаруу Комитетинин
дагы жогорку бийликтин ээси болгон. Съезддер аралыгында
Улуттар Советине өкүлдөрдү, Советтердин Бүткүл Россиялык бийликти Кыргыз АССРинин Борбордук Аткаруу Комитети жана
съезддерине делегаттарды шайлаган. анын Президиуму жүргүзгөн. Кыргызстандагы мамлекеттик
Советтердин Бүткүл кыргыздык съездине РСФСРдин Консти- бийлик органдары Кыргыз АССРиндеги бийликтин жогорку
туциясына ылайык Кыргызстанда мыйзам чыгаруучу бийликтин органдарына, ошондой эле федералдык тартипке ылайы к
милдетин аткарып, Кыргыз АССРинин Конституциясын иштеп
РСФСРдин жана СССРдин Ж огорку органдарына баш ийген.
чыгып, кабыл алуу укугу берилген. Бул орган шайлаган БАК ар
Кыргыз АССРинин Конституциясы мамлекеттик улуттук сим-
бир үч айда сессияга чакырылып, иш жүргүзгөн. БАКтын Прези-
волдор - желекти жана гербди бекиткен. Республиканын бор-
диуму декреттерди жана токтомдорду чыгарып турган.
бору - Фрунзе шаары аныкталган.
БАК Эл Комиссарлар Советин түзгөн, анын ишинин багы- Ошентип, Кыргыз эли автономия формасында мамлекет-
тын аныктаган жана эл чарбасын өнүктүрүүнүн планын иштеп түүлүккө ээ болгон. Анын алгачкы Конституциясынын кабыл
чыккан. Кыргызстандын Эл Комиссарлар совети - аткаруучу алынышы менен Кыргыз мамлекетинин түзүлүшү жана маңы-
бийлик катары мамлекеттик жогорку жана жергиликтүү бий- зы толук бекитилген. Республиканын мамлекеттик бийлик ор-
ликтердин иштерин жөнгө салган. Жер-жерлерде болсо бий- гандарынын, Кыргызстанда жашаган граждандардын укукта-
ликти: Советтердин кантондук, райондук, болуштук съезддери ры жана милдеттери такталган.
жана алардын комитеттери, ошондой эле шаардык, айылдык
жана селолук советтер жүргүзгөн. Совет бийлигинин учурундагы социал-
Кыргыз ССРинин
жарыяланышы. ды к-экономикалы к өзгөрүүлөр СССРдин,
Кыргыз АССРинин Кыргыз АССРи түзүлгөндөн кийин рес- Республиканын союздук жана автономиялуу республикала-
биринчи публикада анын Конституциясын иштеп экинчи рынын Конституцияларында чагылдырылы-
Конституциясы чыгуу боюнча чоң иш-чаралар жүргүзүлгөн. Конституциясы шы керек эле. СССРдин 1924-ж. кабыл алын-
Жергиликтүү Советтерге кезектеги шайлоо- ган биринчи Конституциясы, ошондой эле Кыргыз АССРинин
лор өткөндөн кийин 1929-ж. 25-30-апрел- 1929-ж. Конституциясы эскирип, тарыхый жаңы'мезгилге туу-
де Кыргыз АССРинин Советтеринин II съезди болуп өткөн. Ага ра келбей калган.
220 делегат катышып, республиканын өкмөтүнүн отчетун ук- Өлкөдөгү көптөгөн даярдыктардан ки-
кандан кийин, Кыргыз АССРинин Конституциясын кенири тал- йин 1936-ж. 5-декабрда СССРдин Совет-
куулаган жана кабыл алган. Бул Конституция 7 бөлүмдөн, 16 теринин VIII өзгөчө съездинде өлкөнүн
главадан жана 97 статьядан турган. экинчи Конституциясы кабыл алынган.
Конституция республиканын жаңы мамлекеттик жана коом- Ушул күндөн тарта Кыргыз АССРи Кыр-
дук түзүлүшүн бекиткен. Ошентип, Кыргыз АССРи мамлекет- гыз ССРине айланып, СССРдин курамы-
тик бардык саясий укуктарына ээ болгон. Кыргызстанда жа- на тең укуктуу союздук республика ката-
шаган бардык элдердин тек укуктуулугу жарыяланып, алар өз ры кирген. Бул окуя кы ргы з элинин
тилинде билим алуу укугуна ээ болушкан. Кыргыз АССРинде мамлекеттүүлүгүнүн тарыхындагы чоң же-
мамлекеттик тил катары кыргыз жана орус тилдери эсептел- тиш кендик болгон. Кыргыз элинин эге-
ген. Мамлекеттик кызматкерлер бул эки тилди тен билүүлөрү мендүү эркинин бул жемиши республика-
милдеттүү болгон. Натыйжада кыргыз тилинин ролу жогору- нын буга чейинки тарыхый өнүгүүсү ме-
лап, анын өнүгүшү үчүн ыңгайлуу шарттар түзүлгөн. нен шартталган. Анткени Кыргызстандын
www.trk.kg
Б. Исакеев.
112
8 - БК 113
