Page 41 - ศิลปศึกษาทช21003.indd

33

เครื่องดนตรีไทยทั้ง 4 ประเภท ประกอบดวยอะไร และมีวิธีการเลนอยางไร

1. เครื่องดนตรีไทยประเภท เครื่องดีด

เครื่องดีด คือ เครื่องดนตรีไทยที่เลนดวยการใชนิ้วมือ หรือไมดีด ดีดสายใหสั่นสะเทือน

จึงเกิดเสียงขึ้น เครื่องดนตรีไทยคือ กระจับ ป พิณน้ําเตา พิณเปยะ จะเข ซึง

กระจับป

เปนเครื่องดนตรีประเภทดีด หรือพิณ 4 สายชนิดหนึ่ง ตัวกะโหลกเปนรูปกลมรีแบน

ทั้งหนาหลัง มีความหนาประมาณ 7 ซม. ดานหนายาวประมาณ 44 ซม. กวางประมาณ

40 ซม. ทําคันทวนเรียวยาวประมาณ 138 ซม. ตอนปลายคันทวนมีลักษณะแบน และบาน

ปลายผายโคงออกไป ถาวัดรวมทั้งคันทวนและตัวกะโหลก จะมีความยาวประมาณ 180 ซม.

มีลูกบิดสําหรับขึ้นสาย 4 อัน มีนมรับริ้วนิ้ว 11 นมเทากับจะเข ตรงดานหนากะโหลกมีแผนไม
บาง ๆ ทําเปนหยองค้ําสายใหตุงขึ้น เวลาบรรเลงใชนิ้วหัวแมมือกับนิ้วชี้จับไมดี เขี่ยสายให

เกิดเสียง

พิณน้ําเตา

พิณโบราณเรียก พิณน้ําเตา ซึ่งมีลักษณะเปนพิณสายเดี่ยว การที่เรียกวาพิณน้ําเตา

เพราะใชเปลือกผลน้ําเตามาทํา คันพิณที่เรียกวา ทวน ทําดวยไมเหลา ใหปลายขางหนึ่งเรียว

งอนโคงขึ้นสําหรับผูกสาย ที่โคนทวนเจาะรูแลวเอาไมมาเหลาทําลูกบิดสําหรับบิดใหสายตึง

หรือหยอน เพื่อใหเสียงสูงต่ํา สายพิณมีสายเดียวเดิมทําดวยเสนหวาย ตอมาใชเสนไหม และ

ใชลวดทองเหลืองในปจจุบัน

พิณเปยะ

พิณเปยะ หรือพิณเพียะ เปเครื่องดนตรีพื้นเมืองลานนาชนิดหนึ่ง มีคันทวน ตอนปลาย

คันทวนทําดวยเหล็กรูปหัวชาง ทองเหลืองสําหรับใชเปนที่พาดสาย ใชสายทองเหลืองเปนพื้น

สายทองเหลืองนี้จะพาดผานสลักตรงกะลาแลวตอไปผูกกับสลักตรงดานซาย สายของพิณ

เปยะมีทั้ง 2 สาย และ 4 สาย กะโหลกของพิณเปยะทําดวยเปลือกน้ําเตาตัดครึ่ง หรือ

กะลามะพราวก็ได เวลาดีดใชกะโหลกประกบติดกับหนาอก ขยับเปด ปดใหเกิดเสียงตาม

ตองการ

ศิลปศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น : ทช21003 41
ส�ำนักงำน กศน.จังหวัดกำฬสินธุ์