Page 42 - ศิลปศึกษาทช21003.indd

34

จะเข

เปนเครื่องดนตรีประเภทดีด มี 3 สาย นํามาวางดีดกับพื้น บรรเลงอยูในวงมโหรีคูกับ

กระจับป ตัวจะเขทําเปนสองตอน คือตอนหัว และตอนหาง ตอนหัวเปนกระพุงใหญ ทําดวย

ไมแกนขนุน ทอนหัวและทอนหางขุดเปนโพรงตลอด ปดใตทองดวยแผนไม มีเทารองตอนหัว

4 เทา และตอนปลายอีก 1 เทา ทําหนังนูนตรงกลาง ใหสองขางลาดลง โยงสายจากตอนหัวไป

ทางตอนหางเปน 3 สาย มีลูกบิดประจําสายละ 1 อัน สาย 1 ใชสายลวดทองเหลือง อีก 2

สายใชเสนเอ็น เวลาบรรเลงใชดีดดวยไมดีดกลมปลายแหลมทําดวยงาชาง หรือกระดูกสัตว

เคียนดวยเสนดายสําหรับพันติดกับปลายนิ้วชี้ขางขวาของผูดีด และใชนิ้วหัวแมมือ กับนิ้วกลาง

ชวยจับใหมีกําลังเวลาแกวงมือสายไปมา ใหสัมพันธกับมือขางซายขณะกดสายดวย

ซึง
เปนเครื่องดนตรีชนิดดีด มี 4 สายเชนเดียวกับกระจับป แตมีขนาดเล็กกวา กะโหลกมี

รูปรางกลม ทั้งกะโหลกและคันทวน ใชไมเนื้อแข็งชิ้นเดียวควาน ตอนที่เปนกะโหลกใหเปน
โพรง ตัดแผนไมใหกลม แลวเจาะรูตรงกลางทําเปนฝาปดดานหนาเพื่ออุมเสียงใหกังวาน คัน

ทวนทําเปนเหลี่ยมแบนตอนหนาเพื่อติดตะพาน หรือนมรับนิ้วจํานวน 9 อัน ตอนปลายคัน

ทวนทําเปนรูปโคง และขดใหเปนรอง เจาะรูสอดลูกบิดขางละ 2 อัน รวมเปน 4 อัน สอดเขา

ไปในรอง สําหรับขึ้นสาย 4 สาย สายของซึงใชสายลวดขนาดเล็ก 2 สาย และสายใหญ 2 สาย

ซึ่งเปนเครื่องดีดที่ชาวไทยทางภาคเหนือนิยมนํามาเลนรวมกับปซอ และสะลอ

2. เครื่องดนตรีไทยประเภท เครื่องสี

เครื่องสี เปนเครื่องสายที่ทําใหเกิดเสียงดวยการใชคันชักสีเขากับสาย โดยมากเรียกวา

“ซอ” เครื่องสีที่นิยมเลน ไดแก

ซอดวง

เปนซอสองสาย กะโหลกของซอดวงนั้นเดิมใชกระบอกไมไผ ปจจุบันใชไมจริง หรือ

งาชางทําก็ได แตที่นิยมทําดวยไมลําเจียก สวนหนาซอนิยมใชหนังงูเหลือมขึง ดานมือจับมี

หมุดสําหรับใหเสนหางมาคลอง อีกดานหนึ่งเจาะรูไวรอยเสนหางมา สอดเสนหางมาใหอยู

ภายในระหวางสายเอกกับสายทุมสําหรับสี การเทียบเสียง เทียบเสียงใหตรงกับเสียงขลุย

เพียงออ เหตุที่เรียกวา ซอดวงก็เพราะมีรูปรางคลายเครื่องดักสัตว กระบอกไมไผเหมือนกัน

42 ศิลปศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น : ทช21003
ส�ำนักงำน กศน.จังหวัดกำฬสินธุ์