Page 50 - ภาษาไทย ประถมศึกษา.indd

47

4.3 คําสุภาพ

คําที่ใชพูดหรือเขียนกับสุภาพชนโดยทั่วไป และควรใชใหเหมาะสมกับฐานะ กาล

และเทศะของบุคคล

คําสามัญ คําสุภาพ คําสามัญ คําสุภาพ

กลวยไข กลวยกระ , กลวยเปลือกนาง ขี้ อุจจาระ

ขนมขี้หนู ขนมทราย ขี้ผึ้ง สีผึ้ง

ถั่วงอก ถั่วเพาะ ขี้เหล็ก ดอกเหล็ก

ผักกระเฉด ผักรูนอน ฟกทอง ฟกเหลือง

ผักตบ ผักสามหาว ไมใช หามิได

ผักบุง ผักทอดยอด ไสเดือน รากดิน

ออกลูก คลอดลูก หัว ศรีษะ

หมา สุนัข หมู สุกร

เรื่องที่ 5 สํานวนภาษา

สํานวนภาษา หมายถึง ถอยคําที่มีลักษณะพิเศษ ใชเพื่อรวบรัดความที่ยาว ๆ หรือเพื่อ

เปรียบเทียบ เปรียบเปรย ประชดประชัน หรือเตือนสติ ทําใหมีความหมายลึกซึ้งยิ่งกวาถอยคํา

ธรรมดา สํานวนภาษามีความหมายคลายกับโวหารซึ่งรวมถึงอุปมาและอุปไมย

บางครั้งจะเรียกซอนกันวา สํานวนโวหาร คนไทยใชสํานวนหรือสํานวนภาษามานานจนถึงปจจุบัน

5.1 สํานวน คือ สํานวนภาษาที่ใชเพื่อเปนการรวบรัดตัดขอความที่ตองพูดหรืออธิบาย

ยาว ๆ ใหสั้นเขา ใชเพียงสั้น ๆ ใหกินความหมายยาว ๆ ได เชน

ปลากระดี่ไดน้ํา หมายถึง แสดงกิริยาทาทางดีดดิ้นราเริง

ที่เทาแมวดิ้นตาย ที่ดินหรือเนื้อที่เพียงเล็กนอย ไมพอจะทํา

ประโยชนอะไรได

เลือดเย็น ไมสะทกสะทาน เหี้ยม

แพแตก พลัดพรากจากกันอยางกระจัดกระจาย ไมอาจ

จะมารวมกันได

ไมมีปมีกลอง ไมมีปมีขลุย ไมมีเคามากอนเลยวาจะเปนเชนนี้ จู ๆ ก็เปน

ขึ้นมา หรือตัดสินใจทําทันที
รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา หมายถึง ใฝดีจะมีสุข ใฝชั่วจะพบความลําบาก

50 ภาษาไทย ระดับประถมศึกษา : พท11001
ส�ำนักงำน กศน.จังหวัดกำฬสินธุ์