Page 6 - คัมภีร์ฉันทศษศตร์pdf
P. 6
บทนำเสนอ
ชลธิรา สัตยาวัฒนา กล่าวว่า แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์เป็นตำราแพทย์แผนโบราณฉบับหลวง มีที่มา
จากพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าอยู่ที่ทรงเห็นว่าบรรดาคัมภีร์อยู่แผนโบราณและตำรา
พื้นบ้านของไทยมีคุณประโยชน์ยวดยิ่ง ซึ่งได้ศึกษาเล่าเรียนคัดลอกต่อกันมาด้วยความเพียรพยายามใน
หมู่แพทย์และผู้ที่สนใจแต่ต้นฉบับตำราและพระตำราหลวงที่ได้สร้างขึ้นและได้ใช้สืบทอดกันมายาวนานนั้น
สูญหายไปบ้าง พระองค์ทรงเห็นความจำเป็นที่จะต้องทำนุบำรุงพระคัมภีร์แพทย์ให้ปรากฏไว้เป็นหลักฐานและ
เผยแผ่ต่อไปในภายภาคหน้า ในพุทธศักราช 2413 จึงได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ประชุมคณะแพทย์หลวง
จัดหารวบรวมคัมภีร์แพทย์ในที่ต่าง ๆ มาตรวจสอบชำระให้ตรงกันกับฉบับดั้งเดิม ในการนี้ได้ทรงแต่งตั้ง
คณะกรรมการแพทย์หลวงขึ้นมาชุดหนึ่ง ประกอบด้วย “พระเจ้าราชวงษ์เธอกรมหมื่นภูบดีราชหฤทัย”
จางวางกรมแพทย์ ร่วมกับ “พระยาอมรสาตรประสิทธิ์ศิลป์ หลวงกุมารเพช หลวงกุมารแพทย์
ขุนกุมารประเสริฐ ขุนกุมารประสิทธิ์” และ “ขุนเทพกุมาร” เป็นต้น ให้ช่วยกันตรวจสอบชำระคัมภีร์แพทย์
ทั้งมวลให้มวลให้ถูกต้องมีหลักฐานจดบันทึกไว้ในหอหลวง เพื่อให้ใช้บำบัดโรคภัยไข้เจ็บแก่
มหาชน คณะกรรมการชุดนี้ได้ตรวจสอบชำระ เห็นถูกถ้วนดีแล้วจึงส่งมอบให้กรมพระอาลักษณ์ในการ
นี้ “พระเจ้าราชวงษ์เธอ กรมหมื่น อักษรสาสนโสภณ ”จางวางกรมพระอาลักษณ์ “หลวงสารประเสริฐ” และ
“ขุนนิมิตร์อักษร” ชำระตรวจอักษรถูกต้องแล้วจัดขุนหมื่นกรมราชบัณฑิตอักษรเส้นทอง กรมพระอาลักษณ์
ชุบอักษรไทยเส้นหรดาล นำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายเพื่อเป็นส่วนพระราชกุศล เป็นที่เฉลิมพระเกียรติยศและเป็น
สมบัติของแผ่นดินสืบไป
ความเป็นมาดังกล่าว สะท้อนให้เห็นพระราชวิจารณญาณอันสุขุมคัมภีรภาพของพระบาทสมเด็จพระ
จุลจอมเกล้าอยู่หัว ผู้เป็น “สมเด็จพระปิยมหาราช” ของพสกนิกรชาวไทย พระองค์ทรงเห็นทรงคุณค่าของ
ภูมิปัญญาดั้งเดิมอันเป็นมรดกทางวัฒนธรรม มรดกล้ำค่าด้านเวชกรรมและเภสัชกรรมส่วนนี้มีที่มาจากหลาย
กระแสสั่งสมสืบทอดผ่านมาหลายยุคหลายสมัยจนกระทั่งตกผลึกเป็นภูมิปัญญาไทย และเป็นมรดกทาง
วัฒนธรรมของชาติ นอกจากนี้ ยังมีหลักฐานเอกสารแสดงให้เห็นว่าพระองค์ทรงห่วงใยว่าวิชาการด้านนี้จะ
สูญสิ้น หากชนรุ่นหลังไม่เข้าใจถึงคุณค่าและหันไปรับอิทธิพลการแพทย์แผนตะวันตกแต่ถ่ายเดียว กระแส
พระราชดำริว่าด้วยเรื่อง “หมอไทยแลยาไทย” ปรากฏในพระราชหัตถเลขาถึงสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรม
พระยาดำรงราชานุภาพ ลงวันที่ 18 พฤศจิกายน รัตนโกสินทรศก 109 ข้อความว่า
…ขอเตือนว่า หมอฝรั่งนั้นดีจริง แต่ควรให้ยาไทยสูญหฤาหาไม่หมอไทยจะควรไม่ให้มี
ต่อไปภายน่าหฤาควรมีไว้บ้าง ถ้าว่าส่วนตัวฉันเองยังสมัคกินยาไทยแลยังวางใจหฤาอุ่นใจในหมอไทย
มาก ถ้าหมอไทยจะรักษาอย่างฝรั่งหมด ดูเยือกเยนเหมือนเหนอื่น ไม่เหนพระเหนสงฆ์เลยเหมือนกัน
แต่ตัวฉันก็อายุแล้ว เหนจะไม่ได้อยู่ไปจนหมอไทยหมดดอกคนภายน่าจะพอใจอย่างฝรั่งทั่วกันไป จะ
ไม่เดือดร้อนเช่นฉันดอกกระมังเปนแต่ลองเตือนดู ตามหัวเก่า ๆ ทีหนึ่งเท่านั้น….
หน้า 4
