Page 80 - STAV broj 226

KULTURA

Grad na sedam brda

MANJE POZNATE

ČINJENICE O OSMANSKOJ

ARHITEKTURI ISTANBULA

Niti jedan grad na svijetu nije sačuvao toliko značajnih objekata 15. i
16. stoljeća na jednom mjestu, a po tome se s Istanbulom još može
Tekst i fotografija: Kenan ŠURKOVIĆ
mjeriti samo Rim. Međutim, danas prosječno informirana osoba
zna samo osnovne informacije o osmanskoj arhitekturi ovog grada

d svog osnivanja 330. godine, pa tome, nije naodmet da se spomenu neke istanbulska džamija jeste Mahmud-pa-
sve do danas, Istanbul je odu- veoma važne, a manje poznate činjeni- šina džamija, izgrađena 1462/63. Nalazi
vijek predstavljao civilizacijski ce o osmanskom naslijeđu ovog grada. se u neposrednoj blizini Kapali čaršije.
Ocentar i mjesto koje je diktira- Veoma je teško, a samim tim i neza- Mahmud-paša bio je veliki vezir porije-
lo arhitektonske standarde i tendencije, hvalno odrediti koja je džamija najstarija klom s Balkana. Nešto ranije bila je iz-
bilo da je riječ o Rimskom, Bizantijskom u Istanbulu. Urbana ekspanzija praktič- građena džamija Ejjuba el-Ensarija (vje-
ili kasnije Osmanskom carstvu. Sve naj- no je počela odmah poslije osvajanja gra- rovatno 1459), ali se ona nije zadržala u
značajnije kasnorimske, bizantijske i da 1453. godine, a neminovno je bilo da izvornom obliku, kao ni Sultan Fatihova
osmanske građevine podignute su baš su prve nove građevine bile džamije. U džamija (započeta 1463, završena zajed-
u ovom gradu, a sve ostalo bila je samo tom smislu, neke priče ušle su u legen- no s okolnim kompleksom 1470), koja
arhitektura periferije koja je upirala po- du, pa se zato najbolje držati činjenica. se srušila u zemljotresu 1766. godine, da
glede prema Bosforu. Kad je u pitanju Jedna od najstarijih, a danas možda i bi na istom mjestu kasnije bilo sagrađe-
osmanska arhitektura, Istanbul je jedi- najstarija u izvornom obliku sačuvana no današnje zdanje.
ni grad koji obuhvata sve stilove, i to u
svojim najreprezentativnijim oblicima.
Tu možemo pronaći remek-djela bursan-
ske, ranocarigradske, klasične i postkla-
sične škole gradnje, i sasvim bi nam bilo
dovoljno da istraživanje osmanske arhi-
tekture ograničimo samo na ovaj grad.
Ovdje ne mislimo isključivo na dža-
mije već i na sve druge javne objekte.
Sve moguće planske tipologije medre-
sa i bezistana možemo vidjeti upravo u
Istanbulu, dok je rezidencijalna arhitek-
tura priča za sebe.
Niti jedan grad na svijetu nije saču-
vao toliko značajnih objekata 15. i 16.
stoljeća na jednom mjestu, a po tome se
s Istanbulom još može mjeriti samo Rim.
Međutim, danas prosječno informirana
osoba zna samo osnovne informacije o
osmanskoj arhitekturi ovog grada. U tu-
rističkim vodičima i prospektima ističe
se samo nekoliko objekata poput Sulej-
manije i Plave džamije, Topkapı i Dol-
mabahçe palače ili Kapali čaršije. Ova
zdanja čine samo kap u moru onoga što
Istanbul zaista može ponuditi, a upravo
se na ovim objektima i zaustavlja naše
poznavanje tamošnje arhitekture. Prema

80 4/7/2019 STAV