Page 78 - STAV broj 226

KULTURA

Serijal kritika kultnih bosanskohercegovačkih filmova (2)

“DOM ZA VJEŠANJE”

SLOBODA KAO LET U SMRT

Dom za vješanje, 1988, drama; režija: Emir Kusturica;
scenarij: Emir Kusturica i Gordan Mihić; produkcija: Mirza

Piše: Mirza SKENDERAGIĆ Pašić; muzika: Goran Bregović; igraju: Davor Dujmović, Bora
Todorović, Ljubica Adžović, Husnija Hasimović, Sinolička
Trpkova, Zabit Memedov...

jerovatno niti jedan narod na svi- koji je ovisnik o kocki i najveći švaler u gotovo dokumentaristički način, upoznaje
jetu nije toliko odbacivan u stvar- ulici. Zaljubljen u djevojku Azru (Sinolič- sa svakodnevicom Roma i njihovom tradi-
nosti, a više prihvaćan na filmskom ka Trpkova) iz komšiluka, Perhan odlazi cijom. Naredna scena kockanja i “misteri-
Vplatnu od južnoslavenskih Roma. kod njenih roditelja da zatraži “ruku” bu- oznih prevara”, koja je snimljena u jednom
Još od 14. stoljeća, od kada su stigli na te- duće mlade. Nakon što ga Azrina majka kadru, čini gledaoca sveprisutnim u cijeloj
ritorij bivše Jugoslavije, Romi se nalaze na odbije, tvrdeći da je previše siromašan za ciganskoj mahali, detaljno ga upoznajući sa
margini društva svih balkanskih zemalja. ljepoticu kakva je njena kćerka, Perhan se svim pravilima ovog naroda. Time Kustu-
Ipak, svoje mjesto pod nebom nekadašnje odluči okončati život. Međutim, naivni po- rica oživljava “magični realizam”. U knjizi
zajedničke države oni pronalaze na filmu, kušaj samoubistva vješanjem o kanap zvo- Likovi – osnova scenarija Andrew Horton,
postajući s vremenom ne samo neodvojiv na napuštene crkve propadne i Perhan sa citirajući Srđana Karanovića, Dom za vje-
dio balkanske kulture nego i ogledalo za sestrom i ciganskim barunom Ahmedom šanje naziva “dokumentarnom bajkom”, a
ostale narode koji će uporno bježati od tog (Bora Todorović) odlazi u Italiju u potrazi zatim prenosi odlomak iz časopisa Time:
odraza i odbijati bilo kakvo poistovjećiva- za boljim životom. Ipak, bolji život ne po- “Kusturica zna da su film i ova priča ide-
nje s “Ciganima”. Ostvarenje koje će do stoji, Perhana uskoro zavedu kriminalci i alno mesto za razvoj ‘magičnog realizma’,
krajnosti oživjeti život Roma jeste Dom za poslovi lahke zarade te on postane čovjek (...) film niti romantizuje, niti odstupa od
vješanje Emira Kusturice. Nakon uspješ- koji mrzi samog sebe. popularne slike Cigana kao primitivnog i
nih filmova Sjećaš li se Dolly Bell (1981) i tajanstvenog naroda.”
Otac na službenom putu (1985), nastalih po NEMOGUĆE POSTAJE MOGUĆIM Za razliku od prethodnog uspješnog
scenarijima Abdulaha Sidrana, Kusturica Već od samog početka filma i scene u filma o balkanskim Romima, Skupljači
se udružuje s Gordanom Mihićem i snima kojoj se smjenjuju svadba i sahrana jasno perja Aleksandra Petrovića, koji je nastao
svoje režiserski najupečatljivije ostvarenje. je da Kusturica poseže za karnevalesknim pod snažnim utjecajem evropskih film-
Dom za vješanje priča je o odrastanju osjećanjem i u svijet “palih anđela”, kako na skih tokova, Kusturica poseban odnos
Ciganina Perhana (Davor Dujmović), koji početku filma za Rome kaže jedan od stvar- gradi s američkim filmom. On se umno-
živi sa svojom bolesnom sestrom, bakom nih stanovnika tog romskog naselja, uvodi gome oslanja na Francisa Forda Coppolu
Hatidžom (Ljubica Adžović), koja, mije- nas pod velom misterije, čineći romski ži- i njegovo ostvarenje Kum (The Godfather,
njajući oca i majku, predstavlja matrijarh vot daljim i bajkovitijim nego ikad prije. 1972), što Dom za vješanje žanrovski odre-
porodice, te s njenim sinom Merdžanom, Istovremeno, film nas sasvim precizno, na đuje i kao gangsterski film. Ovo se zapravo

78 4/7/2019 STAV