Page 54 - STAV broj 260

DRUŠTVO

jutro kupe sve Jevreje. Potrpali su ih u 24
kamiona, koje im je stavila na raspolaganje
italijanska komanda. Prvo su ih odvezli do
Kulen-Vakufa, a odatle su prebačeni u Bo-
sanski Petrovac, a zatim u Prijedor. Kotarski
predsjednik iz Bihaća dao je Jevrejima do-
zvolu da mogu ići gdje god žele, samo ne u
Bihać. Oni su se razišli po raznim mjestima
gdje su imali poznanike i rodbinu.Većina je
ostala u Prijedoru”, navodi Alijagić u 037
Plus (50. broj od 2011. godine).
Njemačko-ustaške torture i zločine pre-
živjelo je 25 bihaćkih Jevreja koji su nasta- Obnovljena
vili živjeti u Sarajevu i Beogradu. Ustaše kapija na ulazu u
su porušile sinagogu, grobljansku ogradu Jevrejsko groblje
razvalili, uništili spomenike. Reklo bi se,
“kraj priče”. Međutim, iako nema živih, je-
vrejska kultura i dalje je prisutna u Bihaću
i svjedoči vremenu u kojem su, uz Bošnja-
ke, Srbe i Hrvate, živjeli Jevreji koji su bili
ugledni članovi male bihaćke zajednice.

JEVREJSKO GROBLJE U BIHAĆU
Napušteno Jevrejsko groblje u pod-
nožju brda Islamovac staro je više od 200
godina. Tu su sahranjivani Jevreji iz Biha-
ća i Bosanskog Petrovca. Prvi spomenici
izrađivani su od grubo klesanog domaćeg
kamena bihacita, položeni su iznad cijele
dužine groba s natpisom na čelu ispisanim
hebrejskim slovima.
U središnjem dijelu sahranjivane su
sefardske porodice Abinun, Alhalel, Altarac,
Atijas, Baruh, Izrael, Kavezon, Levi, Ma- Jevrejsko groblje
estro, Papo i Pinto, a u južnom aškenaske
Rehnicer, Fridman i Silbertštajn. Posljed-
nji Jevrej koji je sahranjen u tom groblju
jeste Bišćanin Benjamin Binjo Alhalej, koji
se vratio iz zarobljeništva 1945. godine, a
kratko nakon toga se razbolio i umro. Na-
kon proteklog rata, uredio ga je i ogradio
načelnik Adnan Alagić.
Mještani su nakon agresije na Bosnu i
Hercegovinu izdvojili sredstva za obnovu
Jevrejskog groblja iako ovdje nema jevrej-
ske zajednice. Tako je Jevrejsko groblje ob-
novljeno uz zalaganje lokalnih bošnjačkih
vlasti i kanadskog jevrejskog vojnika. Ob-
novljena je i kapija na ulazu u groblje, čime
je ovom kulturno-historijskom mjestu u
Bihaću vraćen nekadašnji izgled.
Dio centra grada činile su zgrade koje su
izgradili bihaćki Jevreji i još stoje kao nijemi
svjedok da podsjećaju na njihovo prisustvo
u Bihaću, ali i da opominju na svu težinu “Jevreji su živjeli u gotovo svim dijelovima grada i
nacističkih zločina počinjenih nad njima i
njihovo protjerivanje s ovih prostora. Fo- uopšte nije bilo ulične getoizacije, tako da su se stari
tografije sinagoge koja je ovdje postojala Jevreji mahom izjašnjavali kao Bišćani. Poznate bihaćke
sve do Drugog svjetskog rata i danas svje-
doče o vremenu suživota i dobrih odnosa jevrejske porodice po brojnosti, specifičnosti, učešću i
Bošnjaka i Jevreja u Bihaću. Iako ih ovdje
žive nema, ostat će zapisano da su Jevreji ulozi u NOP-u su: Alhalel, Kavezon, Atijas, Abinun, Levi,
odigrali značajnu ulogu u razvoju Bihaća u Baruh, Pinto, Maestro i Altarac”, pišu Danon J. i Stošić V.
periodu austrougarske vladavine i tako se
trajno ugradili u njegovu historiju. n u knjizi “Memoari na holokaust Jevreja Krajine”

54 27/2/2020 STAV