Page 66 - STAV broj 439

KULTURA

Iz naše arhitektonske baštine
SARAJEVSKE MAHALSKE

DŽAMIJE IZRAZ SU

VREMENA I PODNEBLJA

U KOJIMA SU GRAĐENE

Pojedine džamije se po svom arhitektonsko-dekorativnom aspektu
razlikuju od drugih. Iako se može učiniti da su sarajevske mahalske

džamije jednoobrazne, one, svaka zasebno, predstavljaju izdvojen
Piše: Kenan ŠURKOVIĆ
slučaj, građene unutar određenog vremena i kreativnih navika
njihovih osnivača. Prema tome, svaka džamija ima „to nešto“ što
je odvaja od drugih.

Sarajevu su, kao i u čitavoj Bo- MATERIJAL GRADNJE
sni i Hercegovini, građene dvije S obzirom na to da su sve izvana okre-
vrste džamija, one s kupolom čene, ovdje se postavlja pitanje od kojeg
U četverovodnim krovom. Ta su materijala građene sarajevske mahal-
i s
podjela generalno obuhvata gradnju u ske džamije. Opće je mišljenje da je ovaj
Osmanskom Carstvu, pogotovo na po- tip džamija u Bosni (za razliku od Her-
dručju Balkana. cegovine) građen od čerpića (vrsta cigle).
U našoj zemlji, kada su u pitanju dža- Tako Madžida Bećirbegović u svojoj
mije s kosim krovom, možemo govoriti o knjizi „Džamije sa drvenom munarom u
„bosanskim“ i „hercegovačkim“ džamija- Bosni i Hercegovini“ tvrdi kako su sve
ma, i to kada je u pitanju materijal grad- džamije s četverovodnim krovom u Sa-
nje. Na jugu zemlje preovladavaju kamene rajevu građene od čerpića. Istina je da je
džamije s kamenim munarama dok su na većina građena od tog materijala, ali ne
sjeveru rasprostranjenije džamije od čer- sve. Nedavno obnavljanje fasada neko-
pića kao i džamije s drvenom munarom. liko zdanja pokazalo je da su neka ipak
Najveću koncentraciju džamija s četvero- građena od kamena.
vodnim krovom možemo naći u Sarajevu, Kamene zidove definitivno ima Sarač
s obzirom na to da je od oko 120 džami- Alijina džamija (Vrbanjuša) i Kasapović
ja, koliko je u jednom trenutku Sarajevo hadži Ibrahimova džamija (Carina). Zbog
imalo na svom vrhuncu u osmanskom pe- visokog kamenog sokla, od kamena bi mo-
riodu, samo osam bilo s kupolom, dok su gla biti i džamija Mimara Sinana (Golo-
sve ostale bile s četverovodnim krovom. brdica), pogotovo zbog masivnih zidova,
Ove su džamije i tipičan primjer stam- kao i mesdžid Duradžik hadži Ahmeda
benog derivata, odnosno, vjerskog prosto- (Bakijska džamija). Upravo zbog navede-
ra koji je svoj uzor pronašao u tipologiji nih primjera, bilo bi interesantno provesti
bosanske kuće. Riječ je o formi koja se sa- istraživanje i otkriti da li još koja sarajev-
vršeno uklapa u fizionomiju sarajevskih ska mahalska džamija ima kamene zidove.
mahala, pa su one, iz daleka gledajući,
potpuno utopljenje u gradsku strukturu, KARAKTERISTIKE POJEDINIH
naročito kada su padinska naselja u pita- OBJEKATA
nju. Najstarije džamije ovog tipa izgrađe- Ovdje svakako trebamo pomenuti po-
ne su u drugoj polovini 15. stoljeća i kon- jedine džamije koje se po svom arhitek-
stantno su građene sve do 20 st. Imena su tonsko-dekorativnom aspektu razlikuju
dobijale najčešće po svojim osnivačima, od drugih. Iako se može učiniti da su sa-
ali i po određenim toponimima. rajevske mahalske džamije jednoobrazne, Džamija Timurhana; Foto Kenan Šurković

66 4/8/2023 STAV