Page 63 - STAV broj 397

DERVIŠ M. KORKUT, PRAVEDNIK Derviš Korkut osuđen je u grupi Kasima Dobrače s hafizom
KOJI JE ZAVRŠIO U KOMUNISTIČKIM
KAZAMATIMA Traljićem u poznatom procesu protiv muslimanskih
Derviš Korkut je ostao zapamćen kao intelektualaca. Zanimljiv je detalj, koji dr. Ibranović navodi
borac za slobodu svog naroda, ali i manjina
Jevreja, Roma i Albanaca, s kojima će se i u fusnoti svoje knjige, da se na njegovu suđenju kao svjedok
porodično povezati. Vihor ratnih dešava- odbrane nije pojavila Jevrejka Mira koju su Korkuti u Sarajevu
nja Derviša će dovesti i u uže vodstvo Od-
bora Narodnog spasa, koje je formirano u sakrili u svoju kuću i kasnije joj pomogli da ode s partizanima.
augustu 1942. godine, “čiji je cilj, između
ostalog, bio pored prikupljanja podataka Derviš je skretao pažnju na težak ži- PET DECENIJA DRUŠTVENOG
o stradanju muslimana, i alarmiranja vot jevrejske sirotinje u Sarajevu i Bi- DJELOVANJA
islamskog svijeta u traženju pomoći, tolju. Njegov najveći doprinos, kada je Derviš Korkut se u međuratnom pe-
naročito preko jeruzalemskog muftije riječ o Jevrejima u Bosni Hercegovini, riodu istakao u trezvenjačkom pokretu u
El-Huseinija i poznatog muslimanskog jeste čuvanje sarajevske Hagade u Ze- borbi protiv društvenih poroka kao što
mislioca Šekiba Arslana”, navodi dr. Ibra- maljskom muzeju, gdje je bio kustos. su alkohol, blud...
nović u svojoj knjizi. Međutim, ta zasluga i spašavanje ne- “Za pedeset godina svog aktivnog
Komunističke vlasti navedene će ak- koliko jevrejskih porodica nije mu po- rada Derviš Korkut se bavio različitim
tivnosti Derviša i drugih članova Odbora moglo da izbjegne zatvor u novoj soci- društvenim aktivnostima, kao što su:
iskoristiti da ih optuže da su sarađiva- jalističkoj Jugoslaviji. pedagoški rad, upravna služba, politika,
li s okupatorom i podrivali nove vlasti. Nakon smrti njegova brata Sakiba, trezvenjački pokret, uređivanje časopisa,
“U septembru mjesecu 1947. godi- Derviš osam mjesec obnaša funkciju muftijska služba, naučni rad”, naglašava
ne, između ostalih, i Derviš M. Korkut travničkog muftije, što je bila tradicija dr. Džemail Ibranović.
će biti osuđen na kaznu lišenja slobode Korkuta od njihovog dolaska u Travnik. Derviš Korkut je osuđen u grupi
sa prinudnim radom u trajanju od osam “Posebno se brinući o položaju mu- Kasima Dobrače s hafizom Traljićem
godina, te gubitkom političkih prava i slimana u svijetu, a naročito u Evropi, u poznatom procesu protiv musliman-
prava na pomoć socijalnog osiguranja Derviš M. Korkut je našoj javnosti po- skih intelektualaca. Zanimljiv je detalj,
za vrijeme od tri godine, te konfiskaciju nudio tekst u prijevodu sa francuskog koji dr. Ibranović navodi u fusnoti svo-
cjelokupne imovine”, piše dr. Ibranović. o pripremama za održavanje Kongresa je knjige, da se na njegovu suđenju kao
Tradicija porodice Korkut bila je za- evropskih muslimana u Ženevi, augusta svjedok odbrane nije pojavila Jevrejka
štita Jevreja koji su u Travnik došli sto- mjeseca 1933. godine, što je samo reali- Mira koju su Korkuti u Sarajevu sakri-
ljeće prije njih. zacija zamisli koja je potekla sa Sveislam- li u svoju kuću i kasnije joj pomogli da
“Na političkom predizbornom skupu skog kongresa u Kudsu decembra 1931. ode s partizanima.
JMO u Derventi 1. oktobra 1920. Derviš godine”, piše dr. Ibranović. “U vrijeme svoje robije Derviš je
Korkut je ustao u odbranu domaćih Je- imao oko 60 godina. Iako u dobrim go-
vreja, jer je tad Ministarstvo unutrašnjih dinama i kao vrhunski intelektualac,
djela planiralo lišiti ih glasačkog prava. zatvorska služba ama baš ni u čemu
Ovakav istup donio je veliki broj glasova “Sakib Korkut je prvi nije mu posebno povlađivala. Kao i svi
JMO na sljedećim izborima”, pojašnjava 1918. godine iznio ideju o ostali zatvorenici, morao je vući kolica
dr. Ibranović. sa zemljom u toku izgradnje policijskih
Kasnije se Derviš Jevrejima bavio formiranju ‘Muslimanske zgrada u Stocu. Imajući u vidu njegove
kroz intelektualni rad kroz pisanje Je- matice’ s ciljem okupljanja godine, zatvorenici su mu punili kolica
vrejskom glasu, a na osnovu podataka iz samo do pola. Kada je jedan policajac to
dotad nepoznate Ćefilame Mula Mustafe svih bošnjačkih primijetio, rekao je: ‘A, što ti stari ne vu-
Mestvice iz 1841. godine. intelektualnih i materijalnih češ puna kolica?’ Derviš je tada tresnuo
“Na početku Drugog svjetskog rata kolica na zemlju govoreći pomalo ljuti-
1940. godine Derviš Korkut će zajedno snaga radi prosvjećivanja to: ‘Ja nisam stari, ja imam svoje ime!’
sa mnogim drugim javnim radnicima Ju- muslimanskog naroda, a po Derviš je, zaista, imao čist jezik i uvijek
goslavije stati u odbranu Jevreja”, navo- je nastojao da nikoga ne povrijedi”, piše
di dr. Ibranović pozivajući se na njegov uzoru na slična organiziranja dr. Ibranović.
tekst Antisemitizam je stran muslimanima Srba i Hrvata. Kroz nju Derviš Korkut bavio se intenzivno
Bosne i Hercegovine, koji je objavljen u Naši naučnim radom i borbom za istinu i
Jevreji, jevrejsko pitanje kod nas (Zbornik bi se, pored izdavačke ljudsko dostojanstvo. Osporavao je laži
mišljenja javnih radnika, knjiga I, Beo- i prosvjetne djelatnosti, u vezi s paljenjem Aleksandrijske bibli-
grad, 1940, 53-54). oteke u kojima su muslimani upoređi-
“Uzimajući aktivno učešće sa vode- sjedinjavao i usmjeravao vani s nacistima, kao i kritike spornih
ćim intelektualcima između dva svjetska književni i naučni rad navoda u djelima Ive Andrića. Derviš
rata u borbi protiv antisemitskih ideja je uložio mnogo truda u spašavanju kul-
u Evropi, Derviš M. Korkut je isticao bosanskohercegovačkih turno-historijskog blaga Bošnjaka kroz
kako je ova pojava posve strana musli- muslimana s ciljem jednog epigrafiku, obradu muzejske i arhivske
manima na ovim prostorima, a ako je i građe... Posebno je zanimljiv njegov ce-
bilo u nekoj manjoj mjeri, onda je to bio religiozno-moralnog i tinjski period u kojem je kroz sedam go-
čisto proizvod poslovne konkurencije kulturno-ekonomskog dina boravka i istraživanja u Crnoj Gori
(tzv. ‘čaršijski antisemitizam’)”, dodaje ostvario zapažene rezultate, pojedini nje-
dr. Ibranović. preporoda.” govi radovi ostali su u rukopisu. n

STAV 14/10/2022 63