Page 45 - STAV broj 407

O Handkeovom jugoslavenskom kompleksu
RASPRAVA O

HANDKEU OGOLILA JE

UKORIJENJENE STEREOTIPE

POSTKOLONIJALIZMA I

BALKANIZMA

Balkanizam je, objašnjava profesor Preljević, termin koji govori o slici Balkana onako kako je izgrađena
na Zapadu i u kojoj se imaginira ovaj prostor kao prostor primitivnog, sirovog, civilizacijski nedovršenog,
zaostalog itd. Uglavnom to korespondira sa slikom ili metaforom Indijanaca koju koristi i Handke.
Balkanizam je kao shema opažanja nastao na Zapadu, ali on se njeguje i iznutra na različite načine.
U svakom slučaju, te modele balkanizma neki autori u ovoj knjizi upravo prepoznaju kod Handkea,
samo što on taj negativni stereotip obrće u pozitivni i imaginira Balkan kao mjesto, kao prostor koji je
zbog svoje sirovosti i zaostalosti prostor autentične realnosti, to je ono što je tu zanimljivo, ali i fatalno.

Piše: Jakub SALKIĆ

ijetko ko u Bosni i Hercegovini
nije čuo za Petera Handkea, po-
sebno od 2019. godine, kada je
Rdobio Nobelovu nagradu za knji-
ževnost. I rijetko je ko u Bosni i Hercego-
vini čitao njegova djela, ali njegovi stavovi
o Agresiji na Bosnu i Hercegovinu, ras-
padu Jugoslavije i Genocidu u Srebreni-
ci svima su poznati. Za mnoge koji nisu
čitali Handkea, čiji želudac to ne može
podnijeti, knjiga Handkeov jugoslavenski
kompleks – Kritička revizija nakon Nobelo-
ve nagrade Vahidina Preljevića i Clemensa
Ruthnera rasvjetljava nam mračne stranice
Handkeovih djela i stavlja na dnevni red
neka bitna pitanja za raspravu.
Knjiga, objavljena ove godine u aka- Riccardo Concetti, Mira Miladinović Za- Jugoslavije, te kontroverznih putopisa
demskoj izdavačkoj kući “Königshausen laznik, Katja Perat, Thomas McDonald, iz devedesetih godina, Balkan je postao
& Neumann” u Njemačkoj, sadrži dvade- Verena Walzl, Gerrit Althüser i Michael neka vrste njegove estetske i političke op-
set rasprava, analiza i eseja germanista, Portmann. sesije. Svrstavanje Handkea uz politiku
književnih kritičara, filozofa, historičara Već 35 godina Jugoslavija i Balkan Slobodana Miloševića, te preuzimanje
i pisaca iz deset zemalja. Autori priloga ubrajaju se u najvažnije topose književ- nekih elemenata diskursa velikosrpskog
u knjizi jesu Slavoj Žižek, Saša Stanišić, nog djela Petera Handkea. Od romana nacionalizma za mnoge tumače njegovog
Alida Bremer, Barbi Marković, Bettina Ponavljanje (1986), gdje se Jugoslavija djela i dalje je neobjašnjivo. Ova knjiga,
Baláka, Vahidin Preljević, Clemens Rut- pojavljuje kao književni krajolik, i po- koja je izazvala veliku pažnju u akadem-
hner, Wolfgang Müller-Funk, Steffen sebno od eseja Oproštaj sanjara od Devete skim krugovima, ali i kulturnoj javnosti
Hendel, Svjetlan Lacko Vidulić, Theo- zemlje (1991), u kojem se Handke prvi njemačkog govornog područja, poku-
dore Fiedler, Paul Gruber, Helen Finch, put politički pozicionira prema raspadu šava iz različitih perspektiva osvijetliti

STAV 23/12/2022 45