Page 47 - STAV broj 407

INDIJANCI I KAUBOJI
Theodoreu Fiedleru u vezi s Handke-
om najviše smeta to što on stalno govori o
isključenosti slovenačke manjine u Austriji
(pitanje koje mu je bitno zbog vlastitog
porijekla jer majka mu je Slovenka), ali
ne smeta mu odnos srpske većine prema
manjim narodima na Balkanu, posebno
Bošnjacima, a riječ je o istom odnosu
većine naspram manjine, u jednom slučaju
je na strani manjine, u drugom na strani
većine. Također, smeta mu Handkeova
usporedba Srba s Indijancima, ako je već
morala biti takva usporedba, Srbi nikako
ne mogu biti Indijanci nego su oni US ar-
mija. On gleda filmove o Indijancima i
uviđa da su bili žrtve, ali ne uviđa da su
ovdje žrtve bili Bošnjaci.
Paul Gruber, slavista i germanista, do-
dao je kako nije skandalozno to što poredi
Srbe s Indijancima, skandalozno je to što
Bošnjake poredi s kaubojima.
Gruber je autor priloga u kojem ana-
modele balkanizma neki autori u ovoj govor, koji se već sada u Njemačkoj naziva lizira Handkeovo pojavljivanje u srp-
knjizi upravo prepoznaju kod Handkea, historijskim, i govori o principijelnosti i skim medijima. Kako kaže, zapazio je,
samo što on taj negativni stereotip obrće o odnosu književnosti i istine. Tada javno kroz analizu njegovih medijskih istupa,
u pozitivni i imaginira Balkan kao mjesto, kritizira Nobelov komitet zbog odluke o da je Handke izdao vlastitu književnost
kao prostor koji je zbog svoje sirovosti i dodjeli nagrade Handkeu te postavlja pi- koristeći srpski nacionalistički diskurs i
zaostalosti prostor autentične realnosti, to tanje: Ima li književnost pravo da laže i promovirajući srpski nacionalistički mit.
je ono što je tu zanimljivo i što je fatalno. iskrivljuje historiju? Handke u svojim istupima reproducira srp-
Tako on u izoliranoj Srbiji, Miloševićevoj Stanišić kaže da svaki književnik mora ski nacionalistički diskurs prema kojem
Srbiji devedesetih godina prepoznaje pro- sebi postaviti pitanje da li moju književ- za sve krivi zapadne medije, govoreći da
stor koji je nepatvoren, odvojen od štet- nost čitaju ljudi koji ne znaju historijske oni favoriziraju samo jednu stranu. Nje-
nog zapadnog utjecaja, sam za sebe i kao činjenice i historijsku pozadinu. Njegov govo negiranje istine je gotovo zastrašu-
takav više stvaran nego svijet izvan njega. rad u zborniku bavi se upravo time, op- juće kada kaže da bi priznavanje krivice
Nekoliko dana nakon što je objavljeno hođenjem prema historijskim činjenica- bilo izdaja srpskog naroda.
da je Handke dobio Nobelovu nagradu za ma koje se ne bi smjele izvrtati i stavljati U debati o Handkeu često se rasprav-
književnost, Saša Stanišić primio je naj- u službu ideologije. ljalo o tome da li se autor i njegovo djelo
značajniju književnu nagradu u Njemač- Kada je Handke dobio Nobelovu trebaju razdvojiti. O razdvajanju najče-
koj za roman Porijeklo. Prilikom dodjele nagradu sve austrijske novine su ga šće govore njegove pristalice, što im je
nagrade u Frankfurtu, Stanišić je održao predstavljale kao nekakvog mesiju, he- argument u raspravi o problematičnim
roja, kaže Wolfgang Müller-Funk, kul- djelima, međutim, kada djela nisu pro-
Theodoreu Fiedleru najviše turolog i teoretičar iz Beča, i dodaje da blematična, onda su autor i njegovo dje-
lo jedno. Ali kod Handkea to razdvajanje
je svaka kritika bila nepoželjna. Tu je
smeta što Handke stalno riječ, dodaje on, o medijima i književ- nije moguće jer on svoje vlastite stavove
predstavlja kao književnost, on piše ono
govori o isključenosti nosti koji su dosta zatvoreni. Handkea u što i sam vjeruje. Kada pripovjedačko
se kanonizira, a Wolfgang bi ga najra-
slovenačke manjine u Austriji dije protjerao. “ja” nije u stanju priznati genocid, onda
ga opravdava osvetom i time da su žrtve
Prema njegovim riječima, Handkeov
(pitanje koje mu je bitno zbog odnos prema istini i književnosti zapravo i same djelimično krive. Handke se tako
vlastitog porijekla jer majka je zloupotreba književnosti. On je mišlje- postavlja da je njegovo “ja” središte nje-
gove proze, njegovog svijeta. Ne mora
mu je Slovenka), ali ne smeta nja da je Handke neka čudna mješavina značiti da autor treba imati obavezu da
austrijskog desničara i ekstremnog ljevi-
mu odnos srpske većine čara, nacionaliste i antinacionaliste. Svi ti poštuje historijske činjenice jer književ-
nost je konstrukcija sama po sebi, ali šta
ekstremi sudaraju se u njemu, on okuplja
prema manjim narodima na ljude i s krajnje desnice i s krajnje ljevi- kada književnost ismijava žrtve – to se ne
Balkanu, posebno Bošnjacima ce, okorjele nacionaliste i potpune anti- smije dopustiti.
Handkeovo insistiranje na tome da
nacionaliste, svi ti ekstremi imaju jednu
muslimanima, a riječ je o zajedničku tačku – Handkea. se ne suoči s istinom, da nastavi negi-
“Ali Handke nije sam, ima mnogo njih
istom odnosu većine naspram koji su sličnog mišljenja, koji smatraju da rati zločine, znak je njegove “austrijske
traume” koju on nosi u sebi kao sin na-
manjine, u jednom slučaju je za raspad Jugoslavije nije kriv Milošević cističkog vojnika i majke Slovenke, koji
na strani manjine u drugom nego zapadni političari, govore o raznim je, tragajući za samim sobom, svoje mje-
sto našao u krugu srpskih nacionalista i
teorijama zavjere, to i sam Handke spomi-
na strani većine. nje u svojim djelima”, kaže Funk. zločinaca. n

STAV 23/12/2022 47