Page 61 - STAV broj 382

u okviru ponuđenih reformi usmjere- zemalja dolazili dobrovoljno, u potrazi vodi porijeklo iz različitih zemalja koje
nih na formiranje jednog osmanskog za boljim životom. Bol i patnju su do- su bile pod osmanskom vlašću.
naroda, slobode koje su priznate naro- živjeli domoroci, američki Indijanci. Kada u takvim državama neka gru-
dima (zajednicama) na vjerskom i so- Značajan dio stanovništva Republike pa počne da ističe svoj “podidentitet”,
cijalnom planu ovaj su put detaljnije Turske na njenu teritoriju došao je u na osnovu toga počne zahtijevati svo-
određene. bolu i patnji, jer su pod progonima i ja nacionalna prava, to izaziva reakcije
U takvoj jednoj državi isticanje ne- pritiscima prognani od Krima do Bosne onih s drugim podidentitetima i dola-
kog etničkog, nacionalnog u nekom se- i došli da na njenom teritoriju nastave zi do različitih sukobljavanja i nespo-
gmentu postaje vrlo opasno jer može život. SAD su postale kršćanska država razuma i na taj način do slabljenja je-
izazvati reakcije kod desetina drugih s heterogenim kršćanskim stanovniš- dinstva države.
naroda da zahtijevaju isto. To znači tvom, koje vodi porijeklo pretežno iz U Bosni i Hercegovini postoji dio
kraj takve države. Kod takvih država evropskih zemalja. Turska je postala mu- bošnjačkih intelektualaca koji je uvi-
etničko, odnosno nacionalno slimanska zemlja čiji dio stanovništvo jek spreman da ističe kako u Republici
nema nikakvu važnost, jer u Türkiye treba nekome dati neka
suprotnom ne bi ni mogla da etnička prava, na-
bude takva. primjer pravo na
Da bi ovaj oblik multikul- jezik ili neki dru-
turalnosti bio jasniji i da bi se gi vid autonomi-
jasnije razlikovao od drugih je Kurdima, ali ne
oblika, možemo navesti pri- ističu šta to zna-
mjer Bosne i Hercegovine. či za druge držav-
BiH nije multikulturna dr- ljane Republike
žava u ovom istinskom svi- Türkiye koji ima-
jetlu. Ona je multietnička i ju drugačije etnič-
multikonfesionalna na način ko porijeklo. Kada
da je etničko izrazito važno. bi i ti drugi poče-
Ona je država svojih konsti- li zahtijevati isto
tutivnih naroda i sve u njoj za sebe, Republika
uobličeno je prema konstitu- Türkiye došla bi u
tivnim narodima, od Ustava velike poteškoće.
do nižih nivoa. Za rješava- Kada bi jedna gru-
nje svakog važnijeg pitanja pa u SAD-u ističući
potrebna je saglasnost kon- svoj “podidentitet”
stitutivnih naroda. Najveća tražila neku svoju et-
opasnost za ovakvu državu ničku autonomiju,
jeste kad jedan narod traži jezičku, obrazovnu
dominaciju i izaziva reak- ili neku drugu, napri-
ciju drugih naroda. mjer oni koji su pori-
Još jedan oblik gdje na- jeklom Hispanoame-
cionalno nije poželjno jesu rikanci, SAD bi došle
današnje nacionalne države u velike neprilike jer
nastale od pripadnika razli- bi i drugi imalo pra-
čitih naroda. Tipični pri- vo to tražiti. Naravno,
mjeri jesu Sjedinjene Ame- onima koji u Bosni i
ričke Države i Republika Hercegovini pričaju
Turska. Kod njih postoji da bi u Republici Tür-
nacionalni nadidentitet, kiye jednoj grupi tre-
američki i turski, ali po- balo dati neka etnička
stoje i podidentiteti na- prava ne pada napamet
roda od kojih su nastale. da nešto takvo izjavlju-
SAD su naseljava- ju za, naprimjer, građa-
li oni koji su uglavnom ne SAD-a hispanoame-
iz evropskih kršćanskih ričkog ili nekog drugog
podidentiteta, da spo-
menemo samo one po
Nakon poraza Husein-kapetan Gradaščević bježi svojim poznatijim četvrtima, italijanskog, ki-
saveznicima u Austriju. To je vjerovatno i najjadniji potez neskog, irskog ili nekog drugog, ili da
tamo u SAD-u gdje sada ima Bošnjaka
mladog kapetana. Bježati od sultana koji je i kalifa, od u većem broju traže za njih neka poseb-
šejhul-islama koji je vrhovni vjerski autoritet, bježati od na prava. Zašto se u slučaju Republike
Türkiye ponašaju drugačije, to oni znaju.
muslimana pod austrijsku vlast, pod vlast onih koji su Ako je zbog neznanja šta se time uzro-
nakon Bečkog rata počinili prvi zabilježeni genocid nad kuje, imaju priliku da saznaju. Ako su
svjesni šta time uzrokuju, onda se radi
Bošnjacima, zasigurno nije za bilo kakvu pohvalu. o čistoj zlonamjernosti. Ne bi trebali da

STAV 1/7/2022 61