Page 85 - STAV broj 356 - 357

čarkanja. S obzirom na to da su priroda
samog osvajanja iz 827. godine i njen tok
uveliko uvjetovani ovim pređašnjim do-
gađajima i da se teško može objasniti bez
političke i društvene pozadine u Sjever-
noj Africi, prvo ćemo nastojati, ukratko,
“postaviti pozornicu” za taj drugi najzna-
čajniji prodor muslimana na tlo Evrope
u ranom srednjem vijeku.

SICULI TRILINGUES – TROJEZIČNI
SICILIJANCI
Tukidid bilježi da su Siciliju naseljava-
la tri naroda: Elimljani, Sikanci i Sikuli.
Ovi posljednji dali su otoku i ime, dose-
livši se s Apeninskog, a njihovi suparni-
ci i zapadni susjedi Sikanci s Iberijskog
poluotoka. Već je tada Sicilija bila mje-
sto doseljavanja raznih naroda, posebno
Grka, koji podižu čitav niz gradova u Juž-
noj Italiji i istočnim i južnim dijelovima
otoka, dajući ime Magna Graecia (Velika
Grčka) čitavoj toj regiji.
Među tim gradovima primat je imala
Sirakuza, prema Marku Tuliju Ciceronu,
“najveći i najljepši od svih grčkih gradova”
i rodno mjesto Arhimeda. U kolonizaciji
Grke prate i Kartažani (Feničani), a nešto
kasnije, kao što znamo, i Rimljani, kojima
će Sicilija biti prva provincija. O tome je
spomenuti rimski orator zapisao: “Sici-
lija je podučila naše pretke tome koliko
bi slavno bilo vladati drugim narodima.”
Već u antici Sicilija postaje mozaik razli-
čitih kultura, tako da je pjesnik Apulej
Sicilijance opisivao kao Siculi trilingues,
“trojezične”, a ti jezici svakako su bili
latinski, grčki i punski. Najraširenija je
bila grčka kultura.
Nakon pada zapadnog dijela Rimskog Djelići islamskog naslijeđa Sicilije
Carstva, Sicilija privremeno potpada pod
vandalsku i ostrogotsku vlast, da bi je Be- gubitka važnih gradova na području da- na Siciliji u nastojanju da izgradi njenu
lizar, izvrsni general cara Justinijana, “po- našnjeg Tunisa. Na relativno malom pro- odbranu i pokuša sačuvati posljednje po-
sljednjeg pravog rimskog cara”, vratio pod storu s vremenom je niklo mnogo utvrda, sjede u sjevernoj Africi. To mu je djelimič-
carsku vlast 535. godine. Od tada pa sve a i grčka je mornarica odlučno nastojala no i uspjelo, jer Sicilija će od tada služiti i
do islamskog osvajanja bila je stalno pod obuzdati sve napade muslimana, istupa- kao baza za bizantske napade protiv mu-
bizantijskom upravom, spajajući njihove jući nerijetko i u protunapad. slimana. Tako je 681/682. zabilježen bi-
posjede u Sjevernoj Africi i Južnoj Italiji. Prvi napad na Siciliju vezan je za akci- zantski pohod na grad Barku, koji je već
Krajem 7. stoljeća Sicilija je pretvorena u ju tadašnjeg namjesnika Šama Muavije b. bio pod muslimanskom vlašću.
vojnu provinciju, temu (temat). Ebi Sufjana da izgradi prvu flotu novona- Nešto prije toga muslimani su na po-
stalog carstva. Primarni zadatak ove prve dručju današnjeg Tunisa podigli znameni-
PRVI MUSLIMANSKI NAPADI flote bila je odbrana od nadmoćnije grčke ti Kajrevan, koji će brzo izrasti u vjerski
Prvi napadi na Siciliju povezani su armade, ali već 652. godine ona isplovlja- i kulturni centar čitave regije i odigrati
s islamskim osvajanjem Sjeverne Afrike va pod komandom Muavijinog admirala ogromnu ulogu u prelasku Berbera na
i, na širem planu, dugotrajnim ratovima i imenjaka Muavije b. Hudejdža i dopire islam. Krajem 7. stoljeća, s padom Kar-
i okršajima s Bizantijcima. Od polovine do Sicilije. Drugi napad odigrao se kada tage, finalizirano je osvajanje sjeverne
sedmog do polovine 8. stoljeća ti napadi je Muavija b. Ebi Sufjan već bio halifa, a Afrike i 703. godine nastaje nova provin-
imali su više gerilski i pljenidbeni karak- njegov admiral upravnik Egipta. U tom cija, Ifriqija. Do tada je to područje bilo
ter, s obzirom na to da je mnogo više snage svojstvu on je otposlao jednu ekspediciju pod upravom egipatskog namjesnika, a
moralo biti potrošeno na osvajanje i kon- pod komandom Abdulaha b. Kajsa 667. od tada je upravnik Afrike bio direktno
solidaciju ogromnog prostora od Atlantika godine koja je uspjela zarobiti veliki pli- podređen samom halifi. Prvi namjesnik
(uključujući Španiju) do Crvenog mora. jen. Zanimljivo je da je u to vrijeme na nove provincije bio je niko drugi do Musa
S druge strane, Siciliju je Bizantija izgra- Siciliji boravio i sam bizantski car Kon- b. Nusajr. S njegovom upravom napadi
dila kao pravi bastion odbrane centralno- stans II. Suočen s velikim gubicima, on je na Siciliju postaju redovniji i snažniji i
mediteranskih posjeda, posebno nakon posljednje godine svoje vladavine proveo šire se na Sardiniju i jug Italije. Bilo je

STAV 31/12/2021 85