Page 77 - STAV broj 319

koji su započeli Al-Kindi, Al-Farabi,
Al-‘Āmiri i drugi da bi uskladili filozo-
fije Aristotela i neoplatonizma u okrilju
jedinstvenih učenja Kur’ana te u svijetu
ibrahimovskog jednoboštva, kakvo je po-
novno potvrđeno posredstvom islamske
objave. “Ibn Sina je bez sumnje najop-
ćenitiji i najobuhvatniji od ovih musli-
manskih peripatetika, mnogo utjecajni-
ji u kasnijoj islamskoj historiji od Ibn
Rušda (Averroës), s kojim je, stoljeće i
po kasnije, zapadnjačko tumačenje ove
škole u Španiji doseglo vrhunac. Ibn
Sina ostavio je pečat svoje genijalnos-
ti na jedno veliko objedinjavanje koje
je postalo trajno intelektualno gledište
unutar islamskog svijeta. Oslanjajući se
na jedinstvena učenja islama, crpio je iz
aristotelijanske logike i fizike, novopla-
tonske metafizike i psihologije, pa čak i
iz određenih dijelova stoicizma i herme-
tizma te je izgradio filozofiju koja ozna-
čava početak srednjovjekovne filozofije
u zapadnjačkom smislu tog izraza. Me-
đutim, iako je bio najveći muslimanski
peripatetički filozof, Ibn Sina također Ibn Sinaov Qanun
je bio naklonjen ezoteričnijem i gno-
stičkijem obliku mudrosti zasnovanom Ibn Sina napisao je i u Evropi, dok je na Istoku njegova sla-
na unutarnjem prosvjetljenju i pounu- va postala toliko poslovična da je ušao u
trašnjenju kosmosa u toku putovanja važne rasprave o jeziku, narodnu književnost Perzijanaca, Arapa,
duše izvan svih kosmičkih očitovanja”, gramatici i fonetici te je Turaka i indijskih muslimana.
piše Nasr, ističući da je Ibn Sina u svo- “U medicini je Ibn Sina spojio filozo-
joj knjizi Manṭiq al-mashriqiyyīn (Logika posvetio mnoge stranice firajuću sklonost s kliničkim opažanjem i
istočnjaka), vizionarskim kazivanjima oštroumljem. Osigurao je ogroman okvir
i drugim djelima, pisao o toj mudrosti djela “Shifā’” temama za medicinu pružajući filozofiju medici-
koja je istovremeno bila prosvjetljujuća i iz oblasti politike i ne zasnovanu na unutarnjem ravnovjesju
istočna, a koju će u dvanaestom stoljeću između različitih temperamenata i hu-
potpuno razraditi učitelj škole prosvjetlje- sociologije. Također je bio morā te između tijela i različitih duša.
nja (ishrāq) – Shihab al-Dīn Suhrawardī. vrstan pjesnik, a mnoge Također je naglasio neophodnost ekološ-
Zajedno s Al-Farabijem i Ibn Ruš- ke ravnoteže između tijela i okoline koja
dom, Ibn Sina je najveći od musliman- njegove poeme koje su uključuje ne samo hranu i prehranu, čiji
skih logičara i najsistematičniji među je značaj za zdravlje isticao, nego i zrak
njima. Kad se pojavio, gotovo je izumrla se bavile filozofskim i te druge činioce, uključujući i zvuk. Ibn
starija bagdadska škola, u kojoj se prou- medicinskim temama na Sina je također savladao psihosomatsku
čavanje logike zasnivalo na metodi pisa- medicinu pa je bio potpuno svjestan važ-
nja komentara na Aristotelov Organon, arapskom i perzijskom nosti zdravlja uma i duše za tijelo. Zaslu-
a nova djelatnost pisanja neovisnih pri- jeziku preživjele su do žan je za otkriće tumora na mozgu i čira
ručnika o logici još nije započela. “Sam na želucu. On je bio prvi koji je pravil-
Ibn Sina je veza između ove dvije faze. danas i izučavaju se no dijagnosticirao meningitis i shvatio
On je sistematizirao ranija djela, po- zarazni karakter tuberkuloze. Objasnio
sebno Al-Farabijeva, ali Ibn Sinin rad na studijima klasične je moždani udar i facijalnu paralizu te
nije bio ograničen na razradu i siste- perzijske književnosti. je uspio razlikovati napade epilepsije i
matizaciju. Promišljao je o ulozi logike epileptiformnu histeriju. On je prouča-
kao oruđa filozofije i njene grane. On je vao neplodnost i seksualnost pa je čak
iznio podrobnu teoriju o hipotetičkim i predložio operaciju za ljude koji pokazuju
disjunktivnim silogizmima te je razma- LJEKAR NAD LJEKARIMA biseksualnost. Osim toga što je naglasio
trao artikulaciju s obzirom i na kvalitet Ibn Sina je nesumnjivo najpoznatiji higijenu i preventivnu medicinu, mnogo
i na kvantitet. Razradio je teoriju pojedi- muslimanski ljekar. U njegovom su dje- je pisao o značaju pravilne prehrane za
načnih sudova na način sličan stoicistič- lu objedinjene hipokratske, galenske i zdravlje, počevši od majčinog mlijeka, čiju
kom. Također, bavio se teorijom logičke dioskoridske, te indijske i iranske medi- je važnost za pravilan rast novorođenčeta
definicije i razvrstavanja. Ove i druge cinske tradicije. Autor Al-Qānūna, djela potcrtao. U upotrebi lijekova istakao je
osobenosti njegove logike postavljaju štampanog na latinskom tridesetak puta bilje te je razvio postojeću farmakopeju
ga kao jednu od najistaknutijih ličnosti prije doba moderne medicine, a koje se do te mjere da do dana današnjeg služi
u razvoju te discipline u srednjovjekov- i danas koristi u islamskom i indijskom kao osnova mnogim medicinskim prak-
nom razdoblju”, ističe Nasr. svijetu, dobio je titulu princa liječnika sama u islamskom svijetu”, piše Nasr. n

STAV 16/4/2021 77