Page 33 - STAV broj 324

Ben Gurion okupaciju Palestine proglasio Njihova traumatična svakodnevnica je toliko implicitno dekonstruira i relativizira ovaj
rođenjem Eretz Israela, odnosno ostvare- nadrealno teška da je, kako kaže Yasir Su- postmodernistički koncept, te ne pristaje
njem ekskluzivne jevrejske države – Izrael. leiman, “običnom čovjeku skoro nemoguće na lomno doba “etike neutralnosti”, prema
Da parafraziram Lewisa Carrolla, Hum- postati ili saosjećati s Palestincem, baš kao kojom su izbrisane granice dobra i zla, isti-
py Dumpty bio je u pravu, značenje i smisao što je Palestincu skoro nemoguće sanjati da ne i laži, stvarnosti i mitomanije, jer svoju
svijeta određuje onaj jači ili pozicija gospo- će se nekada osjećati ‘normalno’ kao obič- istinitost temelji na neumoljivom prisustvu
dara. Od tog maja 1948. godine do danas ni čovjek”. Pogubnija od toga jeste ustvari i realnom referentu. Stoga je poezija otpora
neprestano se nadograđuje “tvrđava Izrael”, medijska simulacija kojom se palestinska neminovno i kulturalno pamćenje u kojem
prema definiciji Ilana Pappea. Taj se proces stradanja iščitavaju logikom i vokabularom se čuvaju uspomene na stvarni prostor koji
realizira raznolikim strategijama masovnih izraelskog agresora, te mi u najboljem slu- gasne pod naslagama cionističkog simula-
egzekucija, istrebljivanja, progona, pritvara- čaju čitamo o izraelsko-palestinskom kon- kruma zla. Tako poezija otpora gradi pro-
nja, represalija, memoricida, kulturocida i, fliktu, odnosno u pravilu čujemo kako pale- stor za uobličavanje identiteta kojem je od
konačno, genocida nad palestinskim naro- stinski teroristi i “Hamas” ispaljuju rakete strane Centra Moći “(pre)suđeno” da nesta-
dom. Tokom i neposredno nakon okupacije na izraelske gradove, pri čemu sama izrael- ne. Funkcija ovog identiteta jeste očuvanje
izraelske snage protjerale su osamdeset i pet ska vojska redovno izvještava kako te rakete istine i čovječnosti u etički razmrvljenom i
procenata autohtonog palestinskog stanov- padaju po palestinskim getima, odnosno da idejno isfragmentiranom dobu savremene
ništva. Osim potpunog uništenja brojnih iste ne mogu probiti željeznu kupolu moć- obezduhovljenosti.
palestinskih sela i manjih gradova, izraelski ne izraelske armije. Ima nečeg fosfornog u U narednim stranicama ponudit ću tek
režim je u potpunosti “očistio” gradove Safad, takvoj logici. mali dio poezije otpora kojim je Mahmud
Bejsan, Tiberiju, Beršebu i el-Medždel, hva- U takvom globalnom simulakrumu u Derviš opjevao različite dijelove palestin-
leći se stoprocentnim učinkom u operaciji kojem se strategijama Baudrillardove “čiste ske povijesti i postao jednim od njenih naj-
čišćenja koja je podrazumijevala ubistvo ili inteligencije zla” veliča iživljavanje nad po- čuvenijih sinova. Dervišev opus predstavlja
progon domicilnog stanovništva. Navedene korenim narodom u logoru, odnosno sim- unikatnu epopeju o narodu kojem nije do-
progone pratili su brojni masakri utvrđeni bolički i zbiljski pleše nad grobovima pale- zvoljeno da postoji i živi na svojoj zemlji.
poznatim planom “Dalet”. Taj je plan rezul- stinske djece, osjećam se nedovoljno snažnim Prva Derviševa sjećanja poklapaju se s 1948.
tirao masovnim ubistvima u al-Tiri, Tanturi, da pružim efektivan odgovor ili doprinos. godinom i al-nakbom, kada je njegovo selo
Bajt Darasu, Hawli i drugim mjestima 1948. S druge strane, imam privilegiju poznava- Birwa potpuno izbrisano s lica zemlje. On je
godine, egzekucijama civila u Šerefatu 1951. ti (likom i djelom) palestinske književnike, kao prognano dijete odlučio da čuva, slavi i
godine, te pokoljima koje je izvršila izraelska mahom pjesnikinje i pjesnike, među kojima kudi svoju zabranjenu zemlju u arapskom je-
vojska u Qibji 1953. godine, u kojoj je po- ističem velikog Mahmuda Derviša. Posebna ziku, u čijoj je poeziji odslikavao palestinsku
bijeno sedamdeset i pet posto stanovništva, slika Palestine te nade u Palestinu krije se povijest sve do 2008. godine, kada je, kratko
Kefr Kasimu, Gazi i Han Junusu 1956. go- kako u njihovoj nadljudskoj volji za životom, nakon što mu je u Sarajevu uručena nagrada
dine, Al-Samu’u 1966, te Sabri i Šatili 1982. tako u njihovim književnim djelima kao po- “Bosanski stećak”, preselio na Ahiret. Poetski
godine, u kojima je ubijeno blizu tri hiljade sebnim vidom intimne povijesti Palestine. tekstovi pred vama fragmenti su te intimne
palestinskih civila, uključujući starce, žene Ova se književnost, silom svog društvenog, i poetizirane povijesti u kojima naziremo
i djecu, što je nagnalo UN da ovaj zločin historijskog i političkog konteksta, imenuje dubinu i neprevodivost palestinskog isku-
proglasi genocidom. Treba li ovom spisku književnošću otpora. stva kojem je domovina jedini smisao života
dodati masakr i opsadu Ramalle 2002, ra- Posebno mjesto u ovoj književnosti ima (pjesma Na ovoj zemlji), te za koju žive, piše,
zaranje Gaze u osvit 2009. godine, pri čemu poezija otpora kao jedinstven poetički feno- bori bez obzira na “otpisanost” od svijeta i
je izraelska vojska ubijala palestinske civi- men unutar savremenog arapskog pjesniš- svemoć cionističkog dželata (pjesme Tebi što
le nekonvencionalnim oružjem, fosfornim tva, koja ne predstavlja “nevinu tekstualnost čitaš retke ove, Odanost, Izazov). Ova nam
bombama i bojnim otrovima? Da li onda u apstrakcije” ili Croceovu “čistu poeziju” epopeja otkriva i bešćutnost lažne arapske
tom kontekstu iznenađuje trenutno razara- načinjenu po uzoru na esencijalističku bje- sabraće (pjesma Ja sam Jusuf, oče moj) kon-
nje Palestine i lov na Palestince u Gazi, na linu pisanja modernističke avangarde XX tekstualizira problem Palestine u ideološkoj
Zapadnoj obali i na okupiranim teritorijama stoljeća, te, pod teretom stvarne i nepresta- matrici i geografiji Imperija (poema Pret-
(unutar Izraela)?! ne historijske tragedije, ne pristaje na pos- posljednji govor “crvenog Indijanca” pred
Beskrajni dani ubijanja ili vječni prezent tmodernističku parahistoričnost, već jasno bijelim čovjekom), te dotiče epistemološke
cionističke tanatopolitike bujaju već stotinu (po)kazuje svoje (po)etičke pozicije. Kazano aporije pamćenja kroz koncepte prisutnog/
godina. Premda su uloge u tom stoljeću bile rječnikom Fredrica Jamesona, poezija otpora istaknutog i odsutnog/zaboravljenog (pjesma
predodređene, te je takvo stanje, iz globalne predstavlja “društveno-politički čin” prvog Bit ćeš zaboravljen kao da te nikad bilo nije).
perspektive, uglavnom prihvatljivo, znače- reda. Razlog za to jeste upravo kontekst u Konačno u poemi/zbirci Stanje opsade Der-
nja učesnika (i njihove borbe) u ovom mo- kome je pjesnik, kao i njegov narod u cjeli- viš upozorava na paradokse cionističke ne-
ralnom ponoru čovječanstva se aktivno mi- ni, suočen s egzistencijalnom prijetnjom i kropolitike, ali i nadu da se može umaknuti
jenjaju. U početku, Palestinci “nisu uopće uništenjem od strane Izraela. Svaki pokret sumraku savremenog simulakruma i tamni-
ni postojali” pa su cionisti, kao “narod bez ili čin pjesnika/Palestinca predstavlja anga- cama totalitarne ideologije, te poezijom sa-
zemlje”, došli, kako nas je podučila Golda žman usmjeren protiv Centra Moći koji ne njati ponovno uzdignuće duha i humaniteta,
Meier, u tadašnju Palestinu kao “zemlju bez priznaje postojanje Drugog, a u ovom sluča- odnosno nastojati “gajiti nadu”, kako je to
naroda”. Potom su oni preživjeli Palestinci, ju autohtonog, palestinskog subjekta. Pale- činio i Derviš tokom bestijalne izraelske op-
ipak, u izraelskom pravu označeni kao “pri- stinska poezija otpisuje cionizmu i izraelskoj sade Ramalle 2002. godine, kada je to svoje,
sutni koji ne postoje”. mitomaniji, te ukazuje na pokroviteljstvo zla a ustvari naše stanje zatočenosti nadahnuto
Naposljetku, Palestinci su u svojoj zemlji od strane dehumaniziranog Imperija. Ova opisao stihovima: Ovdje na padinama brežu-
postali militanti, teroristi i ekstremisti, što poezija vraća poljuljani legitimitet pisma koji ljaka/ Pred sumrakom i kapijama vremena/
zorno odslikava veličinu grijeha njihovog je doveden u pitanje i podriven poststruktu- Nadomak vrtova izlomljenih sjena/ Činimo
otpora. Danas Palestince i njihovu tragediju ralističkim koncepcijama i opsjenama povi- sve ono što čine zatočenici/ I ljudi dokoni:
opet teško primjećujemo iz mnogo razloga. jesnog agnosticizma. Palestinsko pjesništvo Gajimo nadu.

STAV 21/5/2021 33