Page 39 - STAV broj 299

Naučnici prebivaju uklješteni između htijenja nekontrolirane slobode u naučnom istraživanju i
stjecanju ili obezbjeđivanju profita i, na drugoj strani, ograničenja koja još uspijeva u izvjesnoj
mjeri nametnuti savremena država kao regulativna država

ada bi, zamislimo, oblikovali scijen- društvom, ljudskim potrebama i kapitalom: vrednovanju i regulaciji naučnih praksi, dis-
tokratsku vladu i upravljali državom jer – sporili su se, i sukobljavaju se, oko (ne) kriminacije žena i politike rodne ravnoprav-
ne bi naučnici, i to onakvi kakvi jesu i nužnosti privatizacije naučnih istraživanja i nosti u nauci, i sl. U scijentokratskoj državi
Kna tlu postojećeg društvenog kontek- njenom opsegu, karaktera i dometa prava na ne bi naučnici mogli postići ni saglasnost
sta u kojem bivstvuju, mogli na konsenzualan patente u nauci, vrednovanja produktivnosti oko karaktera naučne politike koju bi zago-
način formulirati zajedničku naučnu politiku u naučnom radu, odnosa prema etici nauke varali i zbog njihovih divergentnih pogleda
– politiku koja bi preko prava i zakonodavstva i publiciranju naučnih spoznaja, tretmana na odnose između države i nauke. Ne bi, da-
definirala status nauke te njene veze s državom, fundamentalnih istraživanja, uloge tržišta u kle, naučnici mogli samostalno i racionalno
upravljati državnom naučnom politikom, i
kad bi im to bilo omogućeno, a da ne produ-
ciraju uobičajena obilježja civilne vlasti i po-
litike: borbene konflikte i iracionalnosti koje
ih prate. No, pokazat će se kasnije kako nije
naučna politika jedina javna politika o kojoj
naučnici imaju pluralne, najčešće oprečne,
poglede: disensus je ono što obilježava njiho-
vo poimanje suštinskih komponenti većine
državnih ili javnih politika.
Treba sada, i to nezavisno od navedenih
kontroverzi, sporenja i divergencija među
naučnicima, uočiti i podcrtati da, ma koliko
bila neoliberalna i ma koliko se suzdržavala
od uplitanja u unutarnji svijet nauke i nauč-
nih zajednica, država se nije lišila moći da
pridobije ili prisili naučnike kako bi radili
za interese njene realpolitike. Uz to – država
ne pristaje ni na totalnu abdikaciju: ona se
ne može odreći da bude i regulativna država
– potrebe i htijenja da u pravnu i političku
mrežu regulacije i nadzora involvira i osobni
ili timski naučni rad i korporativna naučna
istraživanja. Tako naučnici prebivaju uklješte-
ni između htijenja nekontrolirane slobode u
naučnom istraživanju i stjecanju ili obezbje-
đivanju profita i, na drugoj strani, ograničenja
koja još uspijeva u izvjesnoj mjeri nametnu-
ti savremena država kao regulativna država.
Održavajući tu ukliještenost država par-
ticipira u oblikovanju naučne politike ne na-
lazeći među naučnicima konsenzualne po-
glede na njen karakter i njene dosege pa se
na njih u procesu formuliranja te politike ne
može ni osloniti: oni su toliko divergentni
da u njima političari koji odlučuju o nauč-
noj politici, i kad bi to htjeli, ne mogu naći
objektivizirano, racionalizirano i nedvojbeno
uporište. Ona, međutim, s učvršćivanjem vla-
davine neoliberalizma, sve više čini ustupke
kapitalu i njegovim korporacijama, popušta
njihovim presijama i njihovom opsesivnom
htijenju stjecanja profita i preko djelatnosti
naučnika te njihovih naučnih istraživanja
koja se tretiraju kao roba. A glasni protesti
onih naučnika koji ne pristaju da naučne
prakse budu do kraja podvrgnute profitu kao
jedinom kriteriju dopuštenosti i vrijednosti
naučnog rada – ostaju u sferi uzaludnosti ili
neefektivnih moralnih apela. (...)

STAV 26/11/2020 39