Page 65 - STAV broj 343

Piše: Damir HADŽIĆ

redsjednik Emmanuel Macron za-
tražio je prije nekoliko dana u ime
Francuske “oprost” od harkija, mu-
Pslimana koji su se tokom Alžirskog
rata (1954–1962) borili na strani francuske
vojske protiv Fronta nacionalnog oslobođe-
nja (FLN), a koje su potom francuske vla-
sti zanemarile i prepustile represiji novog
režima. Macron je najavio usvajanje zako-
na o “priznanju i odšteti” nakon sastanka
s 300 ljudi, većinom preživjelih harkija i
njihovih porodica. Ta je isprika počast al-
žirskim muslimanima koji su se borili za
Francusku u alžirskom ratu za nezavisnost,
u najnovijem Macronovom pokušaju da se
uhvati ukoštac s mračnim poglavljem fran-
cuske kolonijalne historije.
Nakon sporazuma iz Eviana, koji je
okončao sukob i otvorio put nezavisnosti
Alžira 18. marta 1962, na desetine hiljada
harkija i članova njihovih porodica pobjeglo
je u Francusku, plašeći se odmazde FLN-a.
Ipak, velika većina ih je ostala u Alžiru. Po
završetku rata većina harkija bila je prepu-
štena sama sebi, uprkos obećanjima Francu-
za da će biti zbrinuti. Veliki broj onih koji
se nisu uspjeli dočepati Francuske okrut-
no su mučeni i ubijani nakon što su novi
gospodari zemlje krenuli u brutalnu osve-
tu. Onima koji su ostali u Alžiru oduzeto je
oružje i u zemlji su smatrani za izdajnike.
Bili su žrtve krvavih represalija od novog
alžirskog režima.

NAPAD NA ZASTAVU arapskog kao službenog jezika uz francuski, Stanovništvo Setifa (“starosjedioci”, kako
Kako je, zapravo, izgledao život u Al- slobodu štampe, obrazovanje za svu djecu, su ih nazvali Francuzi) mirno i nenaoru-
žiru pod francuskom vlašću, slikovito pri- ali i učestvovanje muslimana u vladi zemlje. žano je izašlo na ulice nakon poziva Char-
kazuje jedan detalj iz historije te zemlje sa Antifrancuski sentiment i antikolonijal- lesa De Gaullea, francuskog predsjednika.
sjevera Afrike. Glad, nezaposlenost i bijeda ni pokret već su se pojavili u Alžiru mnogo No, umjesto slavlja, događaj se pretvo-
bili su svakodnevnica alžirskog stanovniš- prije izbijanja Drugog svjetskog rata, a neko- rio u demonstracije, a okupljeni su nosili
tva koje je živjelo s oko 800.000 francuskih liko je gradova bilo poprište demonstracija, transparente “Okončaj okupaciju”, “Želimo
doseljenika, a ti su doseljenici bili vlasnici a kasnije i sukoba. Francusko stanovništvo, jednakost”, “Nezavisnost” ili “Alžir je naš”.
najboljeg obradivog zemljišta. Ti su dose- posebno na sjeveroistoku zemlje, smanjiva- Saal Bouzid, 14-godišnji član musliman-
ljenici raselili hiljade alžirskih seljaka koji lo se, za razliku od lokalnog stanovništva, skih izviđača, podigao je alžirsku zastavu,
su umirali od gladi svaki put kada bi suša sa znatno većom stopom nataliteta. Mno- simbol koji je zabranila Francuska vlada.
i bolest napali njihove usjeve. Situacija je gi su francuski doseljenici živjeli u malim Ugledavši zeleno-bijelu alžirsku zastavu,
bila toliko strašna da je 1945. književnik gradovima poput Guelme i Souk-Ahrasa, policija, koja je do tada bila po strani, poju-
Albert Camus, koji je rođen u Alžiru, u no- gdje je bilo mnogo više lokalnog stanov- rila je prema mladiću da mu je otme. Una-
vinama Combat napisao sljedeće: “Muškar- ništva nego Francuza. Francuzi nastanjeni toč objašnjenjima koja je dječak dao da je to
ci pate od gladi i traže pravdu... Njihova je u planinama osjećali su se stjerani u svoja sveta zastava, unatoč molbi gradonačelnika
glad nepravedna.” mala naselja, okruženi izgladnjelim selja- da ne pucaju, policija je ustrijelila dječaka.
U februaru 1943. godine Ferhat Abbas cima koje su smatrali masom nepismenih, Nastao je haos.
predstavio je čelnicima Francuske, Velike fanatičnih i opasnih ljudi. Demonstranti, puni bijesa, napada-
Britanije, Sjedinjenih Država i Sovjetskog Uz podršku gradonačelnika tog područ- li su i ubijali svakog Evropljana kojeg su
Saveza takozvani Manifest alžirskog naroda. ja i Marcela Laviea, lokalnog čelnika, 14. sreli. Nastala je užasna represija, progla-
U njemu je potcrtana borba koju su alžirski aprila 1945. godine zamjenik lokalnog gu- šeno vanredno stanje. Svi koji nisu nosili
vojnici vodili rame uz rame s Francuzima vernera André Achiary odlučio je oformi- crnu traku pri izlasku iz kuće upucani su
protiv nacista i zahtijevali su od Francuske ti naoružanu civilnu miliciju u gradu Gu- bez upozorenja. Francuska je mobilizirala
stvaranje države u kojoj bi i Francuzi i Je- elmi i okolini u sklopu takozvane politike vojsku, koja je brutalno napala gradove i
vreji bili dobrodošli. Nova država trebala bi samoodbrane. U osam sati ujutro 8. maja sela i palila kuće.
imati vlastiti ustav koji garantira slobodu i 1945. oko 10.000 ljudi okupilo se ispred Najnepristupačnije gradove u planinama
jednakost svih, agrarnu reformu, priznanje džamije Setif kako bi proslavili kraj rata. bombardirala je avijacija, dok je krstarica

STAV 1/10/2021 65