Page 77 - STAV broj 245

minimalističkim i veoma lijepo isprofilira-
nim stambenim kubusima s velikim prozo-
rima. Zamišljene su u koridorskom smislu,
pri čemu se može prolaziti ispod njih, a otvo-
reni balkonski pasaži spajaju po dva bloka
zgrade, dok se na krajevima nalaze istureni
veliki ovalni balkoni. Smjelost ovakvog rje-
šenja i danas inspirira arhitekte. Zbog toga
su i sasvim zasluženo proglašene nacional-
nim spomenicima.
Još jedan projekt koji je radio zajedno s
bratom, a koji je također proglašen nacio-
nalnim spomenikom jeste zgrada Mirovin-
skog zavoda (zgrada u koju će kasnije biti
smještene i prostorije Košarkaškog kluba
Zgrada Mirovinskog zavoda “Bosna”). Izgrađena je i dobro uklopljena
unutar veoma frekventnog dijela grada, na
Njegova karijera bila je turbulentna i Kadić, a pogotovo Reufa, bio je veoma ši- jednoj od najvećih sarajevskih raskrsni-
puna iskušenja, a i do danas nije jasno za- rok i obuhvatao je kako vjerske, tako i jav- ca. Neki elementi posebno upadaju u oči,
što je u naponu kreativnih snaga napustio ne, te stambene kolektivne i individualne a to su ostakljeni lučni uglovi zgrade od
projektantsku djelatnost. Zlatno doba nje- objekte. Taj je raspon djelovanja, zbog pro- poda do stropa, istaknut natprizemni dio
govog djelovanja veže se za period između jektantske i urbanističke standardizacije, i upotreba smeđe keramike na fasadi. Od-
1935. i 1941. godine, kada u Vakufskoj di- bio od ključnog značaja za kasniji razvoj nos istočne i sjeverne strane daje decentnu
rekciji realizira svoje najpoznatije projek- moderne arhitekture u našoj zemlji. Posli- dinamiku površina, a, kao cjelina, zgrada
te. U tom kratkom vremenu projektirao je je rata, 1946. godine, postavljen je za šefa ostavlja veoma lijep i skladan dojam i u
i realizirao pedesetak vakufskih objekata jednog arhitektonskog odjela u Zemalj- sebi definitivno ima nešto od kurbizjeov-
širom Bosne i Hercegovine, što ga svrsta- skom projektnom zavodu u Sarajevu. U skog oblikovanja prostora i oblika.
va među najplodnije arhitekte u historiji kratkom periodu, tačnije do 1950. godine, Ipak, njegov najpoznatiji, ali i nedovr-
naše zemlje. realizirao je zajedno s bratom nekoliko ka- šen projekt jeste neboder Vakuf Hovadža
U tom periodu često je sarađivao s bra- pitalnih stambenih objekata u Sarajevu. Kemaludina (kasnije poznat i kao JAT-ov
tom Muhamedom, s kojim je učestvovao i neboder, na čijem je vrhu danas smješten
na internacionalnim konkursima, a jedan NAJZNAČAJNIJI PROJEKTI “Hecco” hotel). Njegova gradnja započeta
od njihovih najznačajnijih zajedničkih ra- Ako sagledamo njegov ukupan opus, je 1939. godine i to je bio prvi sarajevski
dova zasigurno je zgrada Kapetanović u Reuf Kadić nesumnjivo je u samom vrhu neboder. Zbog rata je završen tek 1947. go-
Logavinoj ulici. Dijapazon projekata braće među najznačajnijim arhitektima Saraje- dine. Iz nekog razloga, prilikom završetka
va. Doslovno je utemeljio modernu arhi- odustalo se od originalnog projekta Reufa
tekturu u Bosni i Hercegovini. Njegovi Kadića. Takva odluka totalno je upropasti-
objekti prvi su u našoj zemlji koji su nje- la izgled objekta koji danas nosi epitet jed-
govali minimalistički i funkcionalni di- nog od najružnijih u gradu. A sve je treba-
zajn, dok su urbanistička rješenja uvijek lo izgledati drugačije. Originalno je trebao
težila uklapanju, a ne isticanju ili ekstra- biti viši, s 15 spratova u visini od 60 metara
vaganciji. Zbog toga su mnoge Kadićeve (danas je niži za desetak metara). Umjesto
zgrade “neprimjetne”, ali i ključne u for- današnjih balkona i čudnog kubusnog za-
miranju fizionomije modernog Sarajeva. vršetka, kompletan neboder trebao je imati
Ideja modernizma o preklapanju različitih čiste linije s ugaonim prozorima koji bi se
ljudskih potreba s arhitekturom i formi- protezali duž čitavog pročelja (efekt nepre-
ranju zajedničkog funkcionalnog tkiva, kinute prozorske trake). Na osnovu počet-
betonskih “mašina” i apstraktnih skulp- nog nacrta može se primijetiti da se radilo
torskih formi u radu Reufa Kadića ocrtava o estetski izuzetnom i veoma lucidnom pro-
se na poseban način. On je humaniziranje jektu koji je nadilazio ondašnje standarde i
životnog prostora shvatao tako da čovjek vizionarski se odnosio prema ideji visoke
ima prednost nad zgradom, pa njegovi gradnje. Projekt ovog nebodera bio je toliko
objekti odišu elegantnim minimalizmom. napredan i privlačan da bi i danas plijenio
U skladu s modernističkim shvatanjima, svojim izgledom da je realiziran.
veliki prostor davao je svjetlosti i doticaju čo- Od drugih projekata treba još izdvojiti
vjeka s prirodom i parkovskim površinama, Vakuf Čokadži hadži Sulejmana na Bistri-
što se posebno ističe u njegovom remek-dje- ku, Vakuf Hovadža Kemaludina (Mekteb)
lu (koje je projektirao zajedno s bratom Mu- u ulici Ferhadija, preko puta istoimenog
hamedom), stambenim blokovima u naselju nebodera, kuću porodice Kopčić u Ulici
Džidžikovac u Sarajevu. Ove zgrade izgra- Safvet-bega Bašagića, zgradu Kapetano-
đene 1947. godine možemo posmatrati kao vić u Logavinoj ulici (zajednički projekt s
najsuptilniji i najkreativniji oblik pokušaja bratom Muhamedom), Sirotište “Podhra-
humaniziranja ljudskog prostora življenja, stovi”, danas Klinika za plućne bolesti, i
a do danas predstavljaju nenadmašan pro- stambena zgrada Penzionog fonda IVZ-a
jekt naše stambene arhitekture. Riječ je o u Ulici Miss Irby. n

STAV 14/11/2019 77