Page 72 - STAV broj 337

DRUŠTVO

Čaršija koja je nastajala od 1459. godine

MUSLIMANSKO

SMEDEREVO IMALO JE 27

DŽAMIJA I 4 MESDŽIDA

Može se zaključiti da je do sredine tridesetih godina 16. stoljeća umnogome zaokružena urbana
struktura muslimanskog dijela varoši. Kao što smo to već istakli, u prvih pola stoljeća osmanske

vlasti izgrađene su samo dvije zavije, hamam, mekteb i neophodni komunalni i javni objekti,
a formirana je i jedna, čaršijska mahala s mesdžidom. U naredne dvije i po decenije, do kraja
navedenog perioda, bogati zadužbinari bili su neuporedivo aktivniji, izgradivši najveću smederevsku
džamiju, šest mesdžida, dva imareta, zaviju, mekteb i karavan-saraj, a osnovano je još pet mahala.

Piše: Esad RAHIĆ Smederevskog sandžaka, da bi od te godi- Godine 1661. opisao je Smederevo
ne tu ulogu preuzeo Beograd, ali do kraja čuveni osmanski putopisac Evlija Čele-
osmanske vladavine nad ovim prostorom bija. Između ostalog, on veli da u smede-
mederevo se u periodu od 1439. sandžak se i dalje zvao Smederevski san- revskoj varoši ima oko 3.000 lijepih kuća
pa do 1444. godine prvi put našlo džak (pogrešno Beogradski pašaluk). i 300 dućana, a u samom gradu (tvrđavi),
pod vlašću Osmanskog Carstva, ali Tokom 16. i 17. stoljeća Smederevo je oko 1,000 kuća.
Sje despot Đurađ Branković uspio preraslo u tipičnu istočnjačku, orijentalnu Od kraja 17. do kraja 18. stoljeća tra-
da obnovi Srpsku despotovinu. Smedere- varoš, sa svojim mahalama, džamijama, me- jali su austrijsko-osmanski ratovi, tokom
vo je konačno palo pod osmansku vlast 20. sdžidima, tekijama, mektebima, medresama, kojih je Smederevo naizmjenično bilo u
juna 1459. godine i do dvadesetih godina hamamima, karavan-sarajima, hanovima, rukama zaraćenih strana te je urbano i
16. stoljeća bilo najvažnije vojno uporište česmama, sebiljima i muslimanskom veći- privredno razarano.
u evropskom dijelu Carstva, a vojni i eko- nom stanovništva, s većinski bondručnom Za vrijeme Velikog (Bečkog) rata od
nomski značaj zadržalo je i u nekoliko na- stambenom arhitekturom utonulom u pro- 1683. do 1699. godine Austrijanci su zauzeli
rednih decenija. strano zelenilo ograđenih bašči. Smederev- Smederevo 1688. godine, ali već 1690. godi-
Do osmanskog osvajanja Beograda ska varoš koja je bila na otvorenom štitila ne veliki vezir Mustafa-paša Ćuprilić ga je
1521. godine Smederevo je bilo sjedište je moćna smederevska tvrđava. vratio pod osmansku vlast i tom prilikom

72 20/8/2021 STAV