Page 72 - STAV broj 275

DRUŠTVO

Istanbulu. Danas je yesilçam samo znak za godinama je odlazila na međunarodne
ulicu starih zgrada u stražnjem dijelu če- sajmove u Miamiju i Cannesu u potrazi
tvrti Beyoglu. za latinoameričkim kupcem. “U početku
U devedesetima većina televizijske nije bilo puno zanimanja, ali imali smo
fikcije koju su Turci konzumirali i dalje puno vjere u turski proizvod.” Onda se
je bila strana, američka i latinoamerička. 2014. godine čileanski kanal Mega odlu-
No s prijelazom stoljeća došlo je do eko- čio kladiti na Hiljadu i jednu noć. Udio na
nomskog procvata i umnožavanja kanala, tržištu im je eksplodirao. “Na kraju su svi
na nekih 25 nacionalnih i više od 200 lo- kanali u regiji željeli imati turske serije”,
kalnih. “Morali ste puno snimati da biste kaže Cea. “Ko bi vjerovao da u Latinskoj
nahranili toliko kanala, a sektor je postajao Americi možemo prodavati sapunice? To
sve profesionalniji i proizvodio je bolji sa- je poput pokušaja prodaje kruha pekaru”,
držaj”, kaže Ahmet San, dobar poznavatelj šali se Iván Sánchez, šef prodaje u Global-
prilika u televizijskoj industriji. noj agenciji za Latinsku Ameriku. Razlog
Scenaristi su se okrenuli klasicima za ovo prodiranje turskog proizvoda u ko-
inozemne književnosti (Ezel, nadahnut lijevku tog žanra ima veze s činjenicom da
grofom Monte Cristo, ili Binbir Gece u su se tih godina latinski kanali “opredijelili
Hiljadu i jednoj noći), ali i turskoj knji- za druge formate, poput opera s narkote-
ževnosti (Zabranjena ljubav, zasnovana matikom”. Umjesto toga, Turska je ponu-
na osmanskom romanu Ask-i Memnu iz dila povratak klasičnijem stilu.
1899. godine) i starim “yesilçam” fil-
movima. “Yesilçamovi kodovi, splet- DOBRO POBJEĐUJE
ke, način pokazivanja osjećaja... Sve je U Turskoj sapunice nisu sporedni žanr. “Nemamo luksuz da se razbolimo”,
to uveliko utjecalo na današnje serije”, Kraljice su televizijskih termina i stoga je kaže Neslihan Yesilyurt, režiserka serije
kaže producent Faruk Turgut. Zapleti konkurencija žestoka, nema milosti za one Zabranjeno voće, koja je radila i na drugim
su, tvrdi sociolog Feyza Akinerdem, ti- koji počinju pokazivati znakove slabosti. velikim produkcijama poput Sulejmana ili
pični za tursko društvo i neki su od su- Svake godine u Turskoj se snima od 70 Hiljadu i jedne noći. “Ako se neko ne osjeća
koba koji danas u njemu vladaju poput do 80 serija, a polovica ih se otkaže pri- dobro, šaljemo ih da se odmore neko vri-
modernog i tradicionalnog, urbanog i je završetka sezone. “Ili uspiješ ili ne us- jeme, a zatim se ponovo kotrljaj. Ako ste
ruralnog, religioznosti i sekularizma ili pijevaš. Ne postoji sredina”, kaže glumac vrlo bolesni, možete jednog dana ostati kod
odnosa s Kurdima. Faruk Acar. Neuspjeh znači da je tim od kuće, a mi ne snimamo vaše prizore, ali sva-
stotinu ljudi nezaposlen. Izvoz serijala na ke sedmice moramo isporučiti materijal.”
PROBOJ U SVIJET prvom je mjestu kada je zarada u pitanju. Nemojte očekivati da ćete u turskoj seriji
Niko nije ni sanjao da će taj ovaj tur- Za izvoz turske serije nije potrebno samo pronaći prevelike nijanse ili likove s puno
ski proizvod otići tako daleko van grani- da ona bude zanimljiva međunarodnoj psihološke dubine. Scenariji su napisani u
ca zemlje. Dogodilo se to gotovo slučajno. javnosti već i da ostane dovoljno dugo na letu i to nužno podrazumijeva oslanjanje na
Godine 2006. jedan od čelnika saudijskog ekranima Turske, da ima oko 20 poglavlja i arhetipske uloge. Dobro uvijek pobjeđuje
medijskog lanca MBC gledao je jednu se- da strani kanal nadoknadi ulaganje. “Sva- i tačka. “Postoje samohrane majke, žrtve,
riju u hotelu i shvatio da tu postoji moguć- kog jutra analiziramo podatke o gledano- teški i ranjeni mužjaci koje žena pokuša-
nost zarade. Kupio je seriju Gümüs, koja sti i u skladu s tim retuširamo scenarij”, va izliječiti... Dobro se lahko razlikuje od
je, preimenovana u Noor, postigla veliki objašnjava Yamaç Okur, producent seri- lošeg. Poruke su vrlo izravne”, kaže socio-
uspjeh diljem Bliskog Istoka i Magreba: je Dječak. Snimanje svake epizode košta log Feyza Akinerdem. “U američkim dra-
njezinu posljednju epizodu pogledalo je u prosjeku 250.000 eura. Zbog straha od mama, čak i ako postoji početni porodični
85 miliona ljudi. prekida emitiranja, ne snima se unapri- sukob, uvijek se radi o pojedincu. Sukob je
U to se vrijeme Izzet Pinto, turski bi- jed. Rade u stvarnom vremenu, ono što se više psihoanalitičan. U turskoj melodrami,
znismen sefardskog porijekla i jedan od snimi jedne sedmice emitira se iduće. To s druge strane, porodica je glavna junaki-
mozgova projekta internacionalizacije znači užurban tempo rada jer svaki od glu- nja. Nijedan lik nije sam, svi su definirani
turskih serija, bavio kupovanjem i pro- maca mora biti spreman glumiti između njihovim odnosom s porodicom.”
dajom “reality emisija”. Jednostavno radi 130 i 150 minuta, što je ekvivalent snima- Čak i historijska serija, poput uspješ-
testiranja odlučio je poslati DVD turske nju jednog filma sedmično. nog Sultana, koja pripovijeda o spletkama
sapunice Hiljadu i jedna noć na bugarsku
televiziju. “Nisam imao previše samopo-
uzdanja. Vjerovao sam da su turske serije
previše lokalne”, priča u sjedištu svoje fir-
me “Global Agency”. “Bugarski kanal ju je
kupio i gledanost im je skočila s 15 na 60
posto. Tada sam shvatio da imam dragulj
u rukama i počeo sam zvati druge klijente
da im predložim turske serije.” Brzo su se
proširili po Istočnoj Evropi, zatim Aziji...
Cijena se povećala: ako su se u početku pro-
davali za 500 USD na sat, ili čak i manje,
sada ih naručuju za više od 100.000 dolara.
Španjolka Beatriz Cea, voditeljica pro-
daje turskog distributera “Intermedya”,

72 11/6/2020 STAV