Page 70 - STAV broj 421

KULTURA

Majstori bošnjačkog pjesništva: ISMET REBRONJA

(Goduša, 26. juni 1942. – Novi Pazar, 1. maj 2006)

OSOBENA POETSKA AVANTURA

KOJA JE TRAJALA VIŠE OD

ČETRDESET GODINA

Rebronja je bio u stanju da samo u jednoj pjesmi promijeni različite registre, da dođe do potpuno
suprotstavljenih slika. On uspijeva da uhvati u jedinstvenu mrežu pjesme različite tragične vizije
savremenog trenutka, ali uvijek bez patosa, bez plačljivog sentimentalizma, s mnogo ironije i
cinizma, koga bi po prirodi stvari trebali da se boje oni koji sebe smatraju nadljudima u smislu
poznatih fašističkih teorija, a i prakse, bogme.

Piše: Almir ZALIHIĆ koje su određivale njegovo sveukupno tra- Iako se Rebronja često služi rimova-
gično iskustvo. Savremenost je postala na nim stihom, neke od njegovih pjesama,
taj način određena prošlost, mijenjali su uslovno rečeno, narativne su situacije.
oetska avantura Ismeta Rebronje se okviri življenja, ali je sudbina življenja Klasične priče, međutim, nema. Postoji
trajala je preko četrdeset godina ostajala ista. Jedna ista historijska situaci- ton pričanja i niz situacija koje su poten-
i ona je svojom nadprosječno- ja na Balkanu ponavljala se kroz vijeko- cijalne pripovijesti. Historijski podatak
Pšću potvrdila osnovna misaona i ve. Nosioci i tvorci historije imali su ra- nije degradiran do beznačajnosti, pone-
emotivna uporišta ovog pjesnika – iskazati zličita imena i različite ambleme, mitovi kad je čak beznačajan podatak doveden
što više i što punije, govoreći što manje i su prelazili s jedne ličnosti na drugu, ali do značajnog. I tu se onda sreće spoj dvaju
nekonkretnije. se ishod historije kretao u jednom prav- identiteta. Identitet subjekta kao čovje-
Rebronjino pjevanje jednim je dijelom cu koji je mogao da se predvidi i koji je ka, živog bića koje misli, i identitet tog
satkano od zaboravljenih skaski, neobičnih istovremeno bio nepredvidiv. S jednim bića kao pripadnika određene društvene
bića i predmeta koji u sebi kriju neslućenu tako jasno i precizno formiranim osjeća- skupine, u ovom slučaju bošnjačke popu-
simboliku i on ih, vinuvši u šire vremenske njem historije i tradicije Ismet Rebronja lacije izložene surovom i bespoštednom
prostore, približava savremenosti tako što je o prošlosti mogao govoriti bez poviše- fizičkom uništenju.
ih oslobađa njihovih gotovo okamenjenih nog tona i bez patosa, s reskom linijom
značenja, da bi ih, oživljene i modificira- ironije u intonaciji. Već je kraj: kozak travar.
ne, učinio medijima za lirsko kazivanje i Ovom ću se prilikom baviti pjesmama Gasi se žar. Lud li kravar.
viđenje; dok je, s druge strane, aktualno Ismeta Rebronje ispisanim i objavljenim Bol na Bosni. Bosnu smori.
specifično poimanje historijske svijesti, 1993/94. godine (“El lirio”, Mak, Novi Pa- Europa: Memento mori.
osobeno i vrlo rijetko u južnoslavenskim zar), usred bosanskog rata. Rebronja je u
književnostima. U promatranju historijske autobiografskoj bilješci tom prilikom za- Pred iracionalnim, neshvatljivim,
prošlosti svoga naroda, koja ima smisla ako pisao: “Nove fašističke tendencije su me nemoćnim i licemjernim svijetom, koji
određuje i objašnjava sadašnjost ili tu istu prisilile da živim posve povučeno.” Živjeti je na kraju XX vijeka mirno posmatrao
sadašnjost na jedan stvaralački način pre- povučeno ne znači ustuknuti i definitivno katastrofu jednog naroda i reinkarnaciju
vazilazi, Ismet Rebronja opredijelio se za ušutjeti pred narastajućim zlom koje je pri- srednjovjekovnih barbarizama, pjesnik
ono što je suštinsko iskustvo. Dakle, nema jetilo da naše već obezličene živote i defi- ne ostaje gluh i nijem. Iako je prisiljen
sentimentalnog, patetičnog lamentiranja nitivno svede na puku statistiku. da se povuče iz javnog života, to ne zna-
nad prošlošću već se o njoj govori s izvje- Tlo na kome živimo jeste tlo starih ci- či da pjesnik pristaje na nametnuto mu
snom ironičnom distancom. vilizacija, ratova, buna i revolucija, njega stanje. Naprotiv, onako kako to jedino
Smatrajući da historija balkanskog su pohodili kuga i glad, isto tako kao što su pjesnici i mogu, Rebronja – povlačeći
tla ima neke zakonitosti koje se odnose ga pohodila zla u ljudskom obličju. Mitovi paralelu između vijekova, civilizacija,
na historiju bošnjačkog naroda, Rebronja koji su nastajali jesu dio svakidašnjeg živo- ljudskog evoluiranja – opominje svjetski
sudbinu svog naroda posmatra kroz sud- ta i granica između stvarnog i nestvarnog establišment da im se u dvorištu iznova
binu tla na kome je on desetak i više vi- nikada nije mogla jasno da se povuče. Kao javlja kanibalizam, taj najogavniji oblik
jekova nastanjen. Na tom balkanskom tlu što sve prolazi, ali nikada ne može proći ljudskog bivstvovanja.
Rebronja priča o narodu koji se suočavao jer ostaje u svijesti, Rebronja ukazuje na
sa svim vjetrometinama, sa svim nepogo- historijsku situaciju čovjeka našeg vremena A što se tiče table crne,
dama koje su tutnjale, sa svim burama koje koji se suočava s iracionalnim tendencija- Ona je crna i kad se obrne
su nailazile i prolazile, sa svim mijenama ma zla koje žele da ga satru u prah i pepeo. J. Brodski

70 31/3/2023 STAV