Page 65 - STAV broj 281

se, među ruševinama nekad veličanstve-
nog grada, skitali slabo obrazovani seljaci
i kavgadžije, sastavljajući kraj s krajem. U
početku, dakle, nije se činilo da politička
podjela u islamu znači neki gubitak tog
civilizacijskog zamaha. Andaluzija je in-
tenzivno trgovala s ostatkom civiliziranog
svijeta. Slala je drvo za gradnju, žito, metal
i druge sirovine u Sjevernu Afriku, preko
Mediterana i do srednjeg svijeta, a uvozila
iz ovih regija luksuznu robu, rukotvorine,
keramiku, namještaj, raskošni tekstil, začine
i slično. Za razliku od te trgovine, trgovina s
kršćanskim zemljama na sjeveru i istoku od-
vijala se na kapaljku – ne toliko zbog nekog
neprijateljstva između ovih regija, nego zbog
toga što Evropljani kršćani nisu imali praktič-
no ništa za prodaju, niti novac kojim bi nešto
kupili. Muslimani su činili većinu u Andalu-
ziji, međutim, ondje su živjeli i mnogi kršća-
ni i Jevreji. Emevijska Španija možda je bila
u zavadi s Bagdadskim hilafetom, međutim,
njegovi vladari provodili su uglavnom iste
društvene mjere kao u svim do tada osvoje-
nim teritorijama”, objašnjava Ansary.
Međutim, Córdoba nije bila jedini grad
suparnik Bagdadu. U 10. stoljeću osnova-
na je nova prijestolnica koja se trebala ta-
kmičiti s Bagdadom. Kad su Abasije odlu-
čile vladati kao sunije, šiijski pobunjenici
iz Tunisa preuzeli su vlast u Egiptu i pro-
glasili se “pravim halifama”. Tvrdili su da
su oni potomci Poslanikove kćerke hazreti
Fatime, zbog čega su prozvani Fatimijama.
Grad koji su izgradili nazvali su “Kahira”,
što u prijevodu znači “pobjeda”. Na Zapa-
nije znao mnogo o tom novom režimu u jednoj svjetskoj zajednici vjere – podijeljen du taj grad nazivamo Kairom.
Bagdadu i zasigurno mu nije bio lojalan. je na dva dijela. Emevijske tvrdnje imale “Svaki hilafet za sebe je tvrdio da je
Andalužani su bili naučili da misle da su su odjeka i utemeljenja zato što je njihova pravi, ‘jedan i jedini’, izgrađen po samom
Emevije vladari, a ovdje je bio jedan pravi andaluzijska prijestolnica – Córdoba – bila značenju riječi hilafet. Međutim, budući da
Emevija koji je htio da im bude vladar. U najveći grad u Evropi. Na svom vrhuncu su u to vrijeme halife zapravo bile samo se-
ne tako burnim vremenima Abdurrahman imala je pola miliona stanovnika i mogla se kularni vladari, tri hilafeta su manje-više
bi vjerovatno bio postavljen ovdje za na- pohvaliti stotinama javnih kupališta, bolni- koegzistirala, baš kao tri ogromne seku-
mjesnika i narod bi ga prihvatio. Zato su ca, škola, džamija i drugih javnih zgrada. larne države. Abasije su (u početku) ima-
ga sada i prihvatili kao vođu, a Andaluzija Najveća od kordopskih biblioteka imala le najviše teritorije i njihova prijestolnica
je postala nezavisna država, odvojena od je, smatraju neki, 500.000 tomova knjiga. bila je najbogatija, međutim, zbog same
ostalog hilafeta. Tako muslimanska priča Španija je imala i druga gradska središta, veličine teritorije koju je posjedovao, na
počinje teći iz dvaju centara”, piše Ansary. gradove od 50.000 i više stanovnika, u vri- neki način bio je najslabiji od tri hilafe-
Ne samo da su u Andaluziji smatrali da ne jeme kada u najvećim gradovima kršćan- ta. Baš kao što je Rim postao preveliki da
duguju ništa Bagdadu, novoj prijestolnici Aba- ske Evrope nije živjelo više od po 25.000 njim upravlja jedan vladar, iz jednog mje-
sijskog hilafeta (u to vrijeme glavnom gradu stanovnika. “Nekada moćni Rim sada je sta, tako je bilo i s Abasijskim hilafetom.
cijelog svijeta), nego su tvrdili da su Emevije i bio samo selo i imao stanovnika manje od Ogromna birokratija, stvorena da izvršava
dalje jedine legitimne halife. Hilafet – ideja o današnjeg Daytona u Ohiju, po kojem su halifine naredbe, postala je okorjela, uč-
mala i troma. Halifa se gubio u stratosfe-
ri iznad državne mašinerije, sve dok nije
svojim podanicima postao nevidljiv”, piše
Politička podjela islamskog društva na tri centra nije Ansary. Ipak, politička podjela islamskog
oslabila civilizacijski zamah. Štaviše, tri velika centra društva na tri centra nije oslabila civiliza-
cijski zamah. Štaviše, tri velika centra neri-
nerijetko su se takmičila stvarajući tako jednu vrstu jetko su se takmičila, stvarajući tako jednu
zdrave konkurencije. Možda upravo toj konkurenciji vrstu zdrave konkurencije. Možda upravo
toj konkurenciji dugujemo neke od najve-
dugujemo neke od najvećih civilizacijskih, umjetničkih i ćih civilizacijskih, umjetničkih i književnih
ideala koje je svijet ikad vidio.
književnih ideala koje je svijet ikad vidio (Nastavak u narednom broju) n

STAV 23/7/2020 65