Page 375 - İslam ve Uzakdoğu Dinleri

373

Rajapakse'nin belirtti¤i gibi, Victoria dönemi ‹ngilteresi'nde (yani

19. yüzy›lda) daha pek çok felsefeci Budizme ilgi duymufltu ve bunun
nedeni de, Budizmi, o devrin yayg›n felsefeleri olan ateizm ve Darwi-
nizm'e uygun bulmalar›yd›.
Ayn› nedenle Budizme s›cak bakan bir di¤er ateist ise, Friedrich
Nietzsche'ydi. H›ristiyanl›¤a karfl› koyu bir nefret besleyen, buna kar-
fl›n putperest kültürünü ve putperest ahlak›n› savunan Nietzsche, sa-
vundu¤u görüfllerle 20. yüzy›l faflizminin ve özellikle de Nazizm'in fik-
ri öncüsü oldu. ‹lahi dinlere olan bu nefreti, kuflkusuz sadece bu dinle-

rin ahlaki prensiplerinden de¤il, bundan da önemlisi, Nietzsche'nin fa-
natik ateizminden de kaynaklan›yordu. Ancak Nietzsche'nin nefreti sa-
dece ilahi dinlere karfl›yd›, pagan dinlere de¤il. Aksine, paganizmi övü-
yor ve yüceltiyordu. Özellikle de Budizmi... Eighteenth–Century Studi-
es editörü yazar Jason DeBoer'in ifadesiyle "ilginçtir ki, tarihteki en
militan ateistlerden biri olmas›na karfl›n, Nietzsche tamamen din
karfl›t› de¤ildi... Di¤er baz› dinlerin pek çok özelli¤ine sayg› ve hay-
ranl›k duymufltu; bunlar paganizm ve hatta Budizm'di." 163
‹ngiliz akademisyen David R. Loy ise, Nietzsche hakk›nda yazd›-
¤› bir makalede ayn› konuda flunlar› belirtir:

Nietzsche ve Budizmi karfl›laflt›rmak neredeyse klasik bir ifl haline gel-
mifltir ve bunun iyi bir gerekçesi vard›r: Aralar›nda derin bir uyum gö-
rünmektedir. Morrison'un belirtti¤i gibi, pek çok ortak ö¤e paylaflmakta-
d›rlar: Her ikisi de ilah olmayan bir evrende insan›n merkezili¤ini vurgu-
lamakta ve hiçbiri varl›k sorununun çözümü için getirdikleri çözümlerde
d›fl bir varl›¤a dayanmamaktad›r... Her ikisi de insan› daima de¤iflen ve
çok çeflitli olan psikofiziksel güçlerin ak›fl› olarak görmekte ve bu ak›flta
otonom ve de¤iflmeyen bir varl›¤a (yani ruha) yer vermemektedir. 164

Nietzsche'nin Budizm ile paylaflt›¤› bu fikirler kuflkusuz büyük bi-
rer yan›lg›d›r. Bu yan›lg›lar›n ç›k›fl nedeni ise, insan›n kibirinden ve ce-

Harun Yahya