Page 15 - Türkiye için Milli Strateji

n D›fl POLITIKADA AK›L,PSIKOLOJI VE TAVIZSIZLIK n

nen yap›yoruz, siz kafan›z› yormay›n" fleklindeki telkini bir kenara b›rak›p,
daha "ak›lc›" bir d›fl politikan›n nas›l olabilece¤i konusunda düflünmek ge-
re k m e k t e d i r. Bu noktada da, d›fl politikan›n "aktif" ve "pasif" ya da "etken"
ve "edilgen" fleklinde ayr›labilecek iki farkl› tarz› oldu¤una dikkat etmek
g e re k i r.

‹ki Tarz-› Siyaset
Yine satrançtan söz edelim. Satranç maçlar›nda oyunculardan biri di¤e-
rinden daha usta ve "ak›ll›" oldu¤unda, genellikle ortaya tek karar merkezi
olan bir oyun ç›kar. Bu tek karar merkezi, daha usta olan oyuncudur, çünkü
oyunu kendi kafas›ndaki bir plana göre kurmaktad›r. Karfl› taraf›n muhte-
mel hamlelerini hesaplamakta, bu muhtemel hamlelere karfl› 4-5 aflamal›
hamleler tasarlamakta, hatta kimi zaman karfl› taraf›, kendi istedi¤ine uy-
gun bir hamle yapmak zorunda b›rakmaktad›r.
Öteki taraf ise, çok daha dar düflünmektedir. Oyununu kafas›nda olufl-
t u rdu¤u bir plana göre oynamamakta, yaln›zca karfl› tarafa reaksiyon ver-
m e k t e d i r. Hep savunma duru m u n d a d › r. Ama bu savunma da planl› ve so-
fistike bir savunma de¤ildir. Yaln›zca karfl› taraf›n tehlikeli bir hamle yapt›-
¤›n› gördü¤ünde, örne¤in bir tafl› tehdit alt›nda kald›¤›nda, kendi tafllar›-
n›n yerini de¤ifltire rek tek hamlelik savunmalar yapar. Her geçen ad›mda
mat olmaya biraz daha yaklaflt›¤›n›n fark›nda de¤ildir ço¤u zaman.
Benzer bir durum, politikada da ortaya ç›kabilir. Daha ak›lc› ve aktif bir
d›fl politika izleyen bir ülke, karfl›s›ndaki di¤er ülkeyi k›sa sürede pasif du-
ruma düflüre b i l i r. Pasif duruma düflen ülke, etraf›nda yaln›zca "d›fl teh-
dit"ler görür ve bu tehditlere karfl› acilen bir fleyler yapmak zorunda hisse-
der kendini. "Biz asl›nda yaln›zca bar›fl ve dostluk istiyoruz" der ve etraf›n-
dakilerin neden sürekli "fitne-fücur" ç›kard›klar›n› bir türlü anlayamaz.
Bu pasif konumda kald›¤› sürece, d›fl politikas› gerçekte "tehdit" olarak
g ö rdü¤ü güçler taraf›ndan yönlendirilecektir. Bu "tehdit"lere karfl› kendisi-
ne dostlar bulmaya çal›flacak, belki de kendi ulusal ç›karlar› için gerçekte
son derece zararl› olan ittifaklar kuracakt›r. Bu "tehdit"lere karfl› arkas›n›
yaslayacak sa¤lam dayanaklar ararken, kendisine dost olarak gördü¤ü bü-
yük güçlerin de evet-efendimcisi haline gelir. Bu güçlerin, örne¤in Ameri-
ka'n›n, deste¤ini arkas›nda sa¤lam tutmak için, onlar›n her dedi¤ine olum-
lu cevap vermesi gerekti¤ini düflünür. O güçlerle ç›karlar› uydu¤u duru m-

3