Page 45 - Gizli El Bosna'da

SIRP VAHfiET‹N‹N TAR‹H‹ 43

Müslümanlara karfl› ›l›ml› bir yaklafl›m sergiledi, hatta S›rp ve H›rvatlardan
ayr› bir "Boflnak" kimli¤inin oluflmas›n› teflvik etti. Hepsinden önemlisi, onlar›
S›rp yay›lmac›l›¤›ndan ve sald›rganl›¤›ndan bir süre için de olsa korudu.
(Avusturya-Macaristan yönetimi, I. Dünya Savafl›'n›n ard›ndan kurulacak olan
gerçekte bir "S›rboslavya" niteli¤i tafl›yan I. Yugoslavya'ya göre Bosnal›lar aç›-
s›ndan çok daha olumluydu.)
Öte yandan, Bosna-Hersek'in Avusturya-Macaristan yönetimine geçmifl
olmas›, S›rp milliyetçilerini de yak›ndan ilgilendiriyordu. S›rp milliyetçilerine
göre, Bosna-Hersek bir S›rp topra¤›yd› ve mutlaka S›rbistan'a ba¤lanmas› ge-
rekiyordu. Avusturya-Macaristan'›n ise, Bosna-Hersek'i ve üzerinde yaflayan
"Müslümanlaflm›fl" ya da "Katolikleflmifl" S›rplar›, yani Bosnal› Müslümanlar›
ve H›rvatlar› yönetimi alt›nda tutarak, "S›rpl›¤›" böldü¤ünü düflünüyorlard›.
Bu "S›rp"lar›n "kurtar›lmas›"—yani S›rbistan'›n egemenli¤i alt›na al›n›p asimi-
le edilmesi—ve Büyük S›rbistan'›n kurulmas› için, Avusturya-Macaristan'›n
parçalanmas› zorunluydu.
Az önce sözünü etti¤imiz S›rp Prensi (1882'den sonraki dönem için,
"S›rp Kral›") Milan Obrenovi¡, iflte bu denklemdeki "ihaneti" nedeniyle S›rp
devlet ayg›t› ve entelijensiyas›n›n nefretini üzerine toplam›flt›. ‹ngiliz tarihçi
Laffan, Milan ile S›rp milliyetçileri aras›ndaki z›tlaflmay› flöyle anlat›yor:

S›rp milliyetçileri, Kral Milan'›n Avusturya-Macaristan'a cephe almak gibi bir
amac›n›n olmad›¤›n› büyük bir hayal k›r›kl›¤› yaflayarak gördüler. Milan,
Avusturya-Macaristan ile Rusya aras›nda tarafs›z bir politika izlemeye karar
vermiflti. 1887'de, St. Nicholas Günü'nde yapt›¤› bir konuflmada "Cermenizm
ve Slavizm aras›nda yaflanacak olan çat›flmada, S›rbistan'›n tarafs›z kalmas› ge-
rekti¤ine inan›yorum" diyerek tavr›n› aç›kça belli etmiflti. 34

1881'de Milan Avusturya-Macaristan ile gizli bir anlaflma imzalayarak,
S›rbistan'›n Bosna-Hersek üzerindeki tüm iddialar›ndan vazgeçti¤ini ve Avus-
turya-Macaristan'›n karfl› ç›kaca¤› hiçbir üçüncü devletle askeri ittifak anlafl-
mas› imzalamayaca¤›n› kabul etti. Bir y›l sonra Bosna-Hersek'teki milliyetçi
S›rplar Avusturya-Macaristan yönetimine karfl› isyan bafllatt›¤›nda, onlar› des-
teklemek için hiçbir giriflimde bulunmad›. 35
Tahmin edilebilece¤i gibi, Milan'›n tüm bu Avusturya-Macaristan yanl›-
s› çizgisi, milliyetçi asker ve sivil bürokrasinin tepkisiyle karfl›laflt›. Kral, onla-
r›n gözünde, aç›kça "S›rpl›¤a" ve "S›rp davas›na" ihanet ediyordu. Milan, bu
çekiflmeden yorularak 1889 y›l›nda tahttan feragat etti. Yerine o¤lu Aleksandar
geçti, fakat henüz 13 yafl›ndayd›.
Obrenovi¡ hanedan›n›n son üyesi olan Aleksandar, 1893 y›l›na dek dev-
let idaresine kar›flmad›, ülkeyi Milan Risti¡ ve di¤er baz› yüksek bürokratlar