Page 42 - Gizli El Bosna'da

40 'G‹ZL‹ EL' BOSNA'DA

Prens Michael Obrenovi¡'in "Büyük S›rbistan" Düflleri
1804'te patlak veren ilk S›rp isyan›ndan II. Dünya Savafl›'n›n sonuna dek
süren S›rp monarflisi, Karadjordjevi¡ ve Obrenovi¡ hanedanlar› aras›nda defa-
larca el de¤ifltirdi. ‹ki taraf aras›ndaki taht mücadelesi, darbe ve suikastlere ne-
den oldu. Tüm bir 19. yüzy›l içinde S›rp taht›na oturan hükümdarlar›n en
önemlisi ve yay›lmac› S›rp milliyetçili¤i aç›s›ndan en baflar›l›s› ise, hemen her-
kes taraf›ndan kabul edildi¤i üzere, Michael Obrenovi¡'ti.
Obrenovi¡ hanedan›, S›rp liderli¤ini 1815 y›l›nda Karadjordjevi¡'lerin
elinden alm›flt›. Milo§ Obrenovi¡, otonomi kazanm›fl olan S›rp Prensili¤i'nin
bafl›na geçmiflti. Milo§'un knez'li¤i (prensli¤i) 1839 y›l›na dek sürdü. Bu tarih-
te, kendisine karfl› geliflen siyasi muhalefetin sonucunda Milo§ sürgüne yol-
land›. Büyük o¤lu Milan tam o s›ralar ani bir ölüme kurban gidince, S›rp taht›
16 yafl›ndaki Michael (Mihailo) Obrenovi¡'e kald›. Fakat küçük Michael ancak
üç y›l hüküm sürebildi; 1842 y›l›nda o da babas› gibi sürgüne gitmek zorunda
kald›. Taht, rakip hanedandan Aleksandar Karadjordjevi¡'e geçmiflti. Aleksan-
dar, Obrenovi¡'lerin çeflitli komplolar›na karfl›n iktidar›n› 1858'e dek koruya-
bildi. Ancak "adet" de¤iflmedi ve sonuçta sürgüne giderek taht› bir kez daha
Obrenovi¡'lere b›rakmak zorunda kald›. Milo§'un 2 y›l süren iktidar›n›n ard›n-
dan, 1860 y›l›nda S›rp prensli¤i Michael Obrenovi¡'e, yani "yüzy›l›n en baflar›l›
knez'i"ne geçti.
Michael, kendinden önceki S›rp prenslerine göre çok daha iyi bir e¤itim-
den geçmifl, çok daha Bat›l› bir karakterdi. Sürgünde geçirdi¤i 16 y›l boyunca
kendini gelifltirmiflti. Frans›zca ve Almanca konuflup yazabiliyor, Rusça'y› an-
l›yordu. ‹ngilizlere karfl› da derin bir hayranl›k besliyor, bu ulusun özgürlü¤e
ve yasalara olan ba¤l›l›¤›n› övüyordu sürekli.
8 y›l süren iktidar› boyunca S›rp milliyetçili¤i ad›na büyük ad›mlar att›.
Ülkedeki milli bilincin uyand›r›lmas› yönünde önemli ifller yapt›. Daha da
önemlisi, S›rplar›n yay›lmac› hedeflerini gerçe¤e dönüfltürmek üzere ilk ciddi
giriflimlerde bulundu. Prens, ‹ngiliz tarihçi Laffan'a göre, Osmanl›'n›n yöneti-
mi alt›ndaki tüm güney Slav halklar›n› "özgürlefltirmeyi" ve S›rp bayra¤› alt›n-
da birlefltirmeyi hedefliyordu. Tüm bu Slavlar, tek bir halka dönüflecek—yani
S›rp kimli¤i alt›nda asimile olacak—ve S›rbistan'›n s›n›rlar› Karadeniz'den Ad-
riyatik'e kadar uzanacakt›. Michael'in en önemli icraatlar›ndan biri de, Kara-
da¤ ile S›rbistan aras›ndaki geleneksel yak›nl›¤› çok daha sa¤lam ve etkili bir
hale getirerek iki devleti "ebedi müttefik" haline getirmesiydi. S›rp yay›lmac›-
l›¤› konusundaki kararl›l›¤›n› ise s›k s›k vurguluyor, zaman zaman ‹talya ör-
ne¤inden yola ç›karak S›rbistan egemenli¤inde bir "Güney Slav Birli¤i" kurul-
29
mas›ndan söz ediyordu. Bu düfllerinin yan›nda, bir de uygulad›¤› somut po-
litikalarla, "S›rbistan'da Osmanl› yönetiminin son izlerini de yok etti". 30