Page 91 - เอกสารประกอบการสอน pdf
P. 91
บทที่ 5 การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนบนฐานมรดกวัฒนธรรม 80
มีหลักส าคัญอยู่ที่การค านึงถึงความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อม สังคม และวัฒนธรรม ก าหนดทิศทางโดยชุมชน
จัดการโดยชุมชน เพื่อชุมชน และชุมชนมีบทบาทเป็นเจ้าของมีสิทธิในการจัดการดูแล เพื่อให้เกิดการเรียนรู้
ั
แก่ผู้มาเยือน รูปแบบการท่องเที่ยวนี้ถูกพฒนาต่อยอดมาจากการท่องเที่ยวชนบท การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
และการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ การท่องเที่ยวเชิงเกษตร โดยมีจุดเน้นอยู่ที่การบริหารจัดการหรือการ
ขับเคลื่อนกิจกรรมการท่องเที่ยวจากการมีส่วนร่วมของกลุ่มบุคคล หรือองค์กรท้องถิ่น
จะเห็นได้ว่า ถึงแม้ CBT เป็นแนวคิดที่ถูกพฒนามาจากการท่องเที่ยวดังกล่าวข้างต้น หากแต่ก็มี
ั
ความแตกต่างระหว่างการท่องเที่ยวโดยชุมชนกับการท่องเที่ยวรูปแบบอน กล่าวคือ Ecotourism หรือ
ื่
“การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ” ในหลายชุมชนหรือหลายองค์กร เรียก “การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์” นั้น มักเน้น
ี
ธรรมชาติ วัฒนธรรม หรือทรัพยากรเป็นศูนย์กลาง ชุมชนเป็นเพยงองค์ประกอบหนึ่ง หากแต่ CBT เน้นที่
ชุมชนเป็นศูนย์กลางในการท างาน หรือที่พกแบบ Homestay (โฮมสเตย์) ในภาคราชการไทยเรียก
ั
ั
“ที่พกสัมผัสวัฒนธรรมชนบท” มีความแตกต่างจาก CBT คือ เน้นบ้านเป็นศูนย์กลาง แต่ CBT
ให้ความส าคัญกับการมีส่วนร่วมของชุมชน มีการบริหารจัดการที่ชัดเจนในรูปองค์กรชุมชน จะพกค้างคืน
ั
ในชุมชนในรูปแบบที่ชุมชนจัดการ อาทิ โฮมสเตย์ รีสอร์ทชุมชน ตั้งแคมป์ หรือไม่ค้างคืนก็ได้
5.3.1 องค์ประกอบของการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน
การพัฒนาการท่องเที่ยวโดยชุมชน จะค านึงถึงองค์ประกอบหลัก 4 ด้าน กล่าวคือ
ทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรม
ชุมชนมีฐานทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ และมีวิถีการผลิตที่พึ่งพา
ใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน
ชุมชนมีวัฒนธรรมประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น
องค์กรชุมชน
ชุมชนมีระบบสังคมที่เข้าใจกัน
มีปราชญ์ หรือผู้มีความรู้ และทักษะในเรื่องตาง ๆ หลากหลาย
่
ชุมชนรู้สึกเป็นเจ้าของ และเข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการพัฒนา
การจัดการ
มีกฎ-กติกาในการจัดการสิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม และการท่องเที่ยว
ื่
มีองค์กรหรือกลไกในการท างานเพอจัดการการท่องเที่ยว และสามารถเชื่อมโยงการท่องเที่ยว
กับการพัฒนาชุมชนโดยรวมได้
มีการกระจายผลประโยชน์ที่เป็นธรรม
มีกองทุนที่เอื้อประโยชน์ต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของชุมชน
ด้านการเรียนรู้
ลักษณะของกิจกรรมการท่องเที่ยวสามารถสร้างการรับรู้ และความเข้าใจในวิถีชีวิต และ
วัฒนธรรมที่แตกต่าง
มีระบบจัดการให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ระหว่างชาวบ้านกับผู้มาเยือน
สร้างจิตส านึกเรื่องการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรม ทั้งในส่วนของชาวบ้าน
และผู้มาเยือน
การท่องเที่ยวมีความสัมพันธ์กับการพัฒนาชุมชนอย่างเป็นองค์รวม เนื่องจากทรัพยากรการท่องเที่ยว
กับทรัพยากรที่ชุมชนใช้เป็นฐานการผลิตเป็นทรัพยากรเดียวกัน วัฒนธรรมธรรมและสังคมเป็น
ั
ตัวขับเคลื่อนเรื่องจิตวิญญาณของชุมชน ในการสร้างสัมพนธ์กันภายในชุมชน และการสัมพนธ์กับภายนอก
ั
