Page 107 - Burxanova D. Tuproq_fizikasi va iqlim o'quv qo'llanma

Х = а 1000 100 bu erda;
b c 

X - ma'lum kattalikdagi mexanik zarrachalar miqdori, % hisobida;
a - zarrachaning haqiqiy og’irligi, gramm hisobida;
b - pipetka hajmi, ml hisobida;
c - analiz uchun olingan absolyut quruq tuproq, gramm hisobida;
1000 - suyuqlikning umumiy hajmi, ml da;
100 - protsentga aylantirish koeffitsienti.
29-jadval
Mexanik analiz natijalarini kuyidagi jadvalga yozish tavsiya etiladi.
irligi,

Tuproq va uning tavsifi Chuqurlik, sm Silindr rahami Chinni piyolachalar rahami Zarrachalar kattaligi,mm Chinni piyolachaning sof oqirilig, g Chinni piyolachaning zarracha irligi, gda Zarracha guruqlarining irligi, g da Sof zarra og’ g da (A-V)* Zarrachaning miqdori % hisobida

bilan og’ og’

*A-birinchi guruq (nisbatan yirik) zarrachalarning og’irligi, g da
V-Ikkinchi guruq (nisbatan mayda) zarrachalarning og’irligi, g da

Elakchalarda qolgan zarralar esa quyidagi formula bilan hisoblanadi:


Р 100
В= , bu yerda
а

B - zarrachaning miqdori, foiz miqdorida,
P - zarracha og’irligi, gramm hisobida;
a - analiz uchun olingan tuproq, g:
100 - foizga aylantirish koeffitsienti.

Mexanik analiz natijalarini jadvalga yozish tavsiya etiladi. Demak, pipetka
yordamida mexanik analiz qilgan vaqtimizda elakchadagi zarrachalar bilan
hammasi bo'lib 6 xil zarralar aniqlanadi, ya'ni 1-0,25, 0,25-0,1 (elaklarda), 0,01-
(sekundlik) 0,01-0,005 (minutlik), 0,005-0,001 (soatlik) va 0,001 mm dan kichik
(sutkalik) zarrachalar ajratiladi. Bu oltita gruppa mexanik zarrachaning umumiy
miqdorini (foiz hisobida) 100 dan ajratib tashlash natijasida, ettinchi 0,01-0,05 mm
kattalikdagi zarracha topiladi. Masalan, mexanik analiz natijasida quyidagi
ma'lumotlar olindi.

Zarrachalar kattaligi, mm miqdori, % hisobida
1-0,25 2,51 106