Page 102 - Burxanova D. Tuproq_fizikasi va iqlim o'quv qo'llanma

Odatdagi Kam ishlov berish
O‘g‘itlash O‘g‘itlash
Shudgorlash -
Shudgorni tekislash -
Molalash-chizellash -
Pushta olish Pushtani tuzatish, mulchalash
Zahira suvi Zahira suvi
Kultivatsiya 7 marta Kultivatsiya jo‘yak olish bilan birga 2
Jo‘yak olish 2 marta marta+mulchalash
Fungitsidlar sepish Fungitsidlar sepish
Insektitsidlar sepish Gerbitsid sepish
Hosilni yig‘ishtirish Hosilni yig‘ishtirish

LABORATORIYA MAShG‘ULOT MATERIALLARI
DALADA TUPROQNING MEXANIK TARKIBINI ANIQLASh USULLARI.

Mashg’ulotdan maqsad. Tuproqning mexanik tarkibini aniqlash, uni
agronomik jiqatdan baqolashda muqim rol o'ynaydi. Tuproqning issiqlik, suv
o'tkazuvchanlik, zichlik, kapillyarlik xususiyatlari uning mexanik tarkibi bilan
chambarchas boqliq. Bulardan tashhari tuproq tarkibidagi u yoki bu kattalikdagi
zarrachalarni aniqlash ularni ma'lum klassifikatsiyada birlashtirishga imkon beradi,
hamda ishlov berish, suqorish, o'qitlash kabi agrotexnik tadbirlarii
tabaqalashtirishda asosiy ko'rsatkich bo'lib hisoblanadi.
Tuproq tarkibidagi mineral zarralarni mayda-yirikligiga qarab farq qilish
juda qadimdan kishilarni qiziktirib kelgan. Mexanik tarkibni aniqlash uchun juda
ko'p usullar taklif qilingan. Bu metodlar 3 ta katta guruqga ajratilgan.
1) tuproq namunasini kimyoviy moddalar ishtirokisiz analizga tayyorlash;
2) tuproq namunasini kimyoviy moddalar ishtirokida analizga tayyorlash
hamda tuproq tarkibidagi uning ba'zi bir harakatchan qismlarini ajratib tashlash.
3) tuproq tarkibidagi elementlarni saqlagan qolda tuproq namunasini
dispergatsiya (tuproqni tashkil etuvchi mexanik elementlarni bir-biridan ajratish)
qilish.
Mexanik tarkibni quyidagi metodlardan foydalanib dala sharoitida yoki
laboratoriyada aniqlanadi.
Tuproq zarrachalarining foiz hisobidagi nisbiy miqdori ularniig mexanik
tarkibi deyiladi va u mexanik analiz yordamida laboratoriya sharoitida aniqlanadi.
«Quruq» metod. Buning uchun ozgina tuproq olib, qo'lning kafti ustida
yaxshilab eziladi, so'ngra engil puflab, kaftda qolgan chang zarrachalari miqdori
orqali tuproqning mexanik tarkibi, to'g’risida mulohaza yuriladi. Agarda
tekshirilayotgan maydon tuproqining mexanik tarkibi qancha og’ir bo'lsa, kaftda
qolgan zarracha shuncha ko'p bo'ladi. Bu mexanik tarkibli dalada aniqlashning eng
qo'pol usuli bo'lib, faqatgina oqir yoki engil tuproq quruqlarini ajratish imkonini
beradi.
«Loy xalqachalar» orqali aniqlash. Buning uchun 3-5 gramm tuproq
kaftga olinadi va bir oz suv qo'shish 101 orqali xamirsimon loy tayyorlanadi.